Hoe vond je het dat je voor dit programma werd gevraagd?
“Een eer. Het is een programma met prestige, een belangrijk onderwerp ook. Ik had me wel een beetje verkeken op de zwaarte van het onderwerp. Ik dacht dat ik er wel iets van af wist, maar dat viel tegen toen ik me er op ging voorbereiden.”
Je hebt uiteenlopende mensen geïnterviewd; mensen op straat, rabbijnen, politici, Joden, niet-Joden. Wat heeft dat met jou persoonlijk gedaan?
“Ik had me nooit zo gerealiseerd hoeveel angst er heerst bij sommige Joden. Soms sloeg hun angst op mij over. Dan dacht ik: ze hebben gelijk, er zijn weer antisemieten en die schreeuwen heel hard en roepen dat alle Joden dood moeten. Ze hebben het dan over Israël, maar het klinkt natuurlijk net zoals in de holocaust. Maar dan weer dacht ik: ik hoor het wel, maar ik vóel me niet bang. Ik heb me eigenlijk altijd een beetje afzijdig gehouden van dit onderwerp, terwijl ik als Joodse zelf in de oorlog ondergedoken ben geweest. Thuis werd er na de oorlog nauwelijks nog over gesproken en die houding heb ik overgenomen. Dat kon ik door het maken van dit programma niet volhouden. Ik werd erin ondergedompeld en kon mijn kop niet langer in het zand steken.”
Welke boodschap moet dit drieluik de kijker meegeven?
“Die zit hem in de titel. De kanarie in de kolenmijn. Als de lucht in een mijn vergiftigd is, houdt de kanarie op met zingen. En dat is alarmerend. De Joden zijn de kanarie. Als het klimaat giftig is, zijn de Joden altijd het eerst aan de beurt. Maar mijn treurige conclusie na het maken van deze serie is wel, dat het leefklimaat van ons allemaal vergiftigd is, en dat behalve de Joden iedereen zich zorgen moet maken. Moslims, niet-Joden, Joden: we hebben allemaal reden om ons bedreigd en angstig te voelen.”
DE KANARIE IN DE KOLENMIJN, VANAF ZONDAG 4 DECEMBER 2016, 19.20, NPO 2
Tekst: Ernest Marx, beeld: EO
