Er was een tijd…
Het is bijna niet meer voor te stellen, maar er was een tijd dat de wandblikopener nog science fiction was, de patatsnijder niet meer dan een verre belofte, dat kinderen nog naar hun ouders luisterden en moeders achter het aanrecht stonden. Er was een tijd dat het woord milieuvervuiling niet bestond, dat alleen kinderen van notabelen het gymnasium bezochten en ‘de pil’ nog prematuur was … Én er waren de roerige jaren 60 waarin dat allemaal veranderde.
Capriolen op de snelweg
Rijlessen werden alleen binnen de bebouwde kom gegeven, met als gevolg dat op de drukker wordende snelwegen levensgevaarlijke capriolen werden uitgehaald, zoals stoppen voor lifters of keren via de middenberm. Een stel agenten kreeg de baan van hun leven bij de Surveillance Dienst Autosnelwegen. In lange witte jassen, scheurden ze in hun witte Porsches over het snel groeiende netwerk van snelwegen om blunderende weggebruikers opvoedkundig toe te spreken.
Vrije zaterdag
In 1960 en 1961 verdwijnt de zesdaagse werkweek. In de NCRV-actualiteitenrubriek Attentie wordt aan vrouwen op straat de vraag gesteld hoe ze het vinden dat ze hun man binnenkort op zaterdag over de vloer hebben. Zonder uitzondering is het antwoord: ‘een heel gezellig idee’.
Gemiddelde huisvrouwendag
Pakweg anderhalf uur eten verzorgen, uurtje afwassen, tweeënhalf uur schoonmaken, twee uur verstellen, naaien en strijken. En op maandag natuurlijk de was.
Jong in de jaren zestig
Nozem, Dijker, Pleiner of Provo. Van suikerspin en vetkuif tot sluik met pony. Van minirok tot harembroek. Wég met de jarretels, hoera voor de panty! Elvis of Cliff. Anneke Grönloh scoort met Brandend zand een ongekende hit in 1962. Ze krijgt politie-escorte bij haar optredens vanwege de massa’s hysterische fans. De Merseybeat stoomt op en als de Beatles in 1964 Amsterdam bezoeken wordt de stad overstroomd door gillende tieners.
In hetzelfde jaar breken Rolling Stonesfans het Kurhaus in Scheveningen af. Midden jaren 60 waait de hippie- en flowerpowercultuur over uit Amerika. Hippies zetten zich af tegen de kapitalistische, materialistische burgermaatschappij. Ze propageerden een leven in harmonie met de natuur en stelden vaak zelf een voorbeeld door buiten de gevestigde maatschappij in communes te leven.
Kopen, kopen, kopen
Tussen 1962 en 1966 stijgt het loon van een gemiddelde fabrieksarbeider met 40 procent (van 113 naar 162 gulden per week). Nederland heeft het breed en laat het breed hangen. In 1961 heeft een kwart van de Nederlanders een televisie en in 1965 driekwart. Het aantal auto’s groeit in die periode van een half naar een heel miljoen. Ook de huishoudelijke noviteiten van Tomado, zoals de patatsnijder, de blikopener en het draadstalen afdruiprek vinden gretig aftrek. Jongeren hebben voor het eerst ook geld te besteden en spenderen hun duiten aan Puchs, platen en kleding.
Bloot tv
Stiefbeen en zoon, Open het dorp, Voor de vuist weg, Farce Majeure en ’t Schaep met de 5 pooten: allemaal keurige televisie. In 1967 wordt de kleuren-tv geïntroduceerd, maar iets anders doet dat jaar bij veel Nederlanders de stoppen doorslaan. Op 28 oktober verschijnt kunstenares Phil Bloom in het VPRO-programma Hoepla. Naakt! Er worden Kamervragen gesteld.
De protestjaren
Voor het eerst is er sprake van een jongerencultuur waarbij jongeren zich op allerlei manieren afzetten tegen hun ouders en de gevestigde orde. De oorlog in Vietnam, het besef dat de welvaart ongelijk verdeeld is en de bevoogding van de Kerk voedt de protestcultuur onder jongeren. Op veel plaatsen wordt gedemonstreerd voor vrede en gelijke rechten. Uit onvrede over de maatschappelijke positie van de vrouw ontstaat de tweede feministische golf.
In Nederland loopt de actiegroep Dolle Mina voorop in de strijd. In 1969 bezetten studenten de Katholieke Hogeschool in Tilburg. Doel: meer inspraak en beter onderwijs. Twee weken later wordt het Maagdenhuis bezet. De eisen van de studenten worden door de minister van Onderwijs ingewilligd.
Programma
In de achtdelige documentaireserie Ondersteboven – Nederland in de jaren 60 blikt Kees van Kooten terug op het decennium dat Nederland op z’n kop zette. Hij behandelt de volgende onderwerpen:
- welvaart
- onderwijs
- geloof
- muziek en jeugdcultuur
- emancipatie
- stad en platteland
- Kunst
- Afbrokkelend gezag
