Positiever in het leven staan

Je kunt er wat aan doen, aan negatieve gedachten, gepieker en stress. Dat is te zien in de documentaire Hoe word je een zorgeloos persoon? Voor de NCRV-gids geven een psycholoog, een mindfulnesstrainer en een dominee tips hoe je zorgelozer door het leven kunt gaan.

Is pessimisme een keuze? Dit vraagt de Britse presentator Michael Mosley (57) zich af in de BBC-documentaire Don’t worry, be happy (door de NTR vertaald als: Hoe word je een zorgeloos persoon). Mosley is een geslaagd man en succesvolle televisiepresentator. Toch piekert hij zich suf over z’n pensioen en over zijn toekomst in het algemeen. Hij slaapt slecht, heeft last van stress en wil ontzettend graag wat positiever in het leven staan.

Tijdens zijn razendinteressante zoektocht naar oorzaken en oplossingen, ervaart hij dat twee eenvoudige oefeningen zeven weken later al een positief resultaat laten zien. Zelfs op de hersenscan! Het goede nieuws voor somberaars, stresskippen, piekeraars en pessimisten is dat er diverse manieren zijn om een positiever (en dus gelukkiger) mens te worden. Zo verzekerden de psycholoog, de mindfulnesstrainer en de dominee die we voor dit artikel interviewden.

De psycholoog

GZ-psycholoog en orthopedagoog Gerald Rijsewijk is onder andere coach van de workshop Positief leven! “Als onze hersenen de hardware zijn, dan is de software de programmatuur die vanaf onze geboorte wordt ingeprogrammeerd door onze ouders en de omgeving. Wanneer je geprogrammeerd bent met: pas op, er kan overal gevaar zijn, dan heb je niet alleen een pittig gestresst leven, maar dan krijgen negatieve herinneringen ook een dominante plaats in het geheugen.

Als psycholoog zoek ik naar drie knoppen om aan te draaien. Ik zoek met iemand naar manieren om te ontspannen, we gaan het positieve geheugen trainen en we kijken hoe realistisch ‘de gevaren’ zijn. Als iemand de automatische gedachte heeft: ‘ik doe het nóóit goed’, dan onderzoeken we de denkfout en programmeren we een realistische alternatieve gedachte.

Bijvoorbeeld: ik doe het meestal goed, maar als er eens iets fout gaat, krijg ik het gevoel dat ik het altíjd fout doe. Het is de bedoeling dat mensen een aantal keren op een dag die gedachte herhalen en ook werkelijk doorvoelen. Met zo’n vijf tot twaalf sessies kom ik al heel ver met mensen die hier last van hebben.”

De mindfulnesstrainer

Rob Brandsma is GZ-psycholoog en orthopedagoog en is als trainer en opleider verbonden aan het Centrum voor Mindfulness. “De een kijkt met een wat lichtere bril en de ander met een wat donkerder gekleurde bril naar precies dezelfde gebeurtenis. Dat noemen we interpretatie. We denken dat de werkelijkheid zoals we die beleven echt de werkelijkheid is.

Wat we vaak niet opmerken is dat er dat filter van interpretatie tussen zit. Bij mindfulness trainen we de opmerkzaamheid. Het bewuster omgaan met momenten dat automatische patronen van negatief oordelen de kop opsteken. Dat moment van opmerkzaamheid is het sleutelmoment. Als je je ervan bewust bent, kun je er ook voor kiezen om niet op die trein met negatieve gedachtenriedels te springen en een andere wissel te nemen. Dan kun je je afvragen: ís dat wel zo? Kan ik het misschien even het voordeel van de twijfel geven? Of even laten voor wat het is?

Die opmerkzaamheid kun je trainen. Bijvoorbeeld door met aandacht iets te doen, tandenpoetsen, thee drinken of een wandeling maken. Met aandacht, in plaats van weg te dwalen met je gedachten naar wat niet op dit moment speelt. Daarnaast zijn er verschillende vormen van meditatie waarmee je je ‘bewustzijnsspier’ kunt trainen.

Standaard duurt een mindfulnesstraining acht weken en daarnaast moet je thuis iedere dag aandachtsoefeningen (blijven) doen. En uiteindelijk zit jíj dan weer in de cockpit in plaats van de automatische piloot. Op die manier kun je veel kwaliteit aan je leven toevoegen zonder dat er aan de buitenwereld iets hoeft te veranderen.

De dominee

Ds. Stephan Kurtzahn is sinds september 2014 dominee in de protestantse gemeente van Leiderdorp. “Onderzoeken laten zien dat mensen door het geloof gelukkiger zijn in het dagelijks leven. Met geloof bedoel ik dan geen vast geloof in een bepaald kerkelijk dogma.

We leven in een tijd van lawaai en onrust, een tijd waarin mensen vaak vooral worden afgerekend op hun economische waarde. In de seculiere mens leeft daardoor een verlangen naar een plek waar stilte en vrede worden ervaren en liefde en geborgenheid. Er leeft ook een verlangen naar zingeving.

De kerk heeft niet een kant-en-klaar pakket met antwoorden, maar kan wel de ruimte geven om op zoek te gaan naar het geheim van het leven. De kerk wil een plek zijn waar ruimte is en rust, verdieping en spiritualiteit. Een plek waar mensen zich kunnen hervinden. Het christendom probeert elementen als stilte, relativeringsvermogen en innerlijke vrede over te brengen en wil mensen de mogelijkheid geven om zich met zichzelf te verbinden.

Zo bieden wij bijvoorbeeld cursussen aan over in je eigen kracht staan door meditatie en oefenen in loslaten, vergeving en liefde. Het mooie is dat je merkt dat christendom, mindfulness, esoterie, en boeddhisme daarin heel dicht bij elkaar liggen.”