Lees hier de meningen van verschillende mensen over het boek Ik ben Hendrik Witbooi van Conny Braam. Lijkt het u leuk om zelf ook een recensie te schrijven? U kunt u opgeven via Miekes Leesclub.
H. Scheper
De titel van de roman van Conny Braam is ontleend aan de ondertekening van de vele brieven die Hendrik Witbooi schreef. Afgaande op de titel lijkt het alsof we te maken hebben met een ik-roman. Niets is minder waar. De roman speelt zich af in wat we nu noemen Namibië. Het boek is gesitueerd in de 19e eeuw en dan is er sprake van Hereroland waar de stam van de Herero woont en van Namaqualand waar onder andere de Witboois -“omdat ze witte hoeden dragen”- wonen.
Het boek bestaat uit 2 delen, gevolgd door een Nawoord van de auteur. Op de omslag staat een prachtige foto van Hendrik Witbooi. Deze foto wordt in grote oplages verkocht in Duitsland. Voorafgaand aan het verhaal worden 2 motto’s gebruikt: een Afrikaans gezegde en een citaat van Nelson Mandela! Het kaartje voorin het boek is heel handig: daardoor is het heel goed mogelijk de diverse verplaatsingen zowel van de Witboois als van de Duitsers te volgen. Opvallend zijn de Bijbelse plaatsnamen zoals Bethanië, Gibeon en Rehoboth.
De Duitse zendeling Olp, die de Witboois lezen en schrijven heeft geleerd, heeft ervoor gezorgd dat de Afrikaanse plaatsnamen veranderden in Bijbelse namen nadat hij de Witboois had bekeerd tot het Christendom. Zendeling Olp is de enige Duitse zendeling die een positieve rol heeft gespeeld. Andere zendelingen spraken over “Unmenschen” als ze over de plaatselijke bevolking hadden.
Hendrik Witbooi was waarschijnlijk de beste leerling van Olp: hij heeft honderden brieven geschreven die allemaal bewaard zijn gebleven en waarvan Conny Braam een dankbaar gebruik van heeft gemaakt. Alle hoofdstuktitels zijn ontleend aan de brieven van Hendrik en staan dus tussen aanhalingstekens. Zo is het eerste hoofdstuk getiteld: “Ik wil niet verkeerd begrepen worden.”
Het boek beschrijft in wezen de pogingen van de Duitsers om het hele genoemde gebied te koloniseren waartegen de Witboois onder leiding van kapitein Hendrik Witbooi zich met hand en tand tegen verzetten. Vandaar dat we heel veel lezen over Duitse afgezanten die moeten proberen akkoorden te bereiken met de plaatselijk bevolking en als dat niet goedschiks gaat dan maar kwaadschiks. De eerste afgezant is dr. Göring. Hij slaagt er niet in een vriendschapsverdrag te sluiten met de Witboois en wordt uiteindelijk weggepromoveerd naar Haïti, zijn vrouw en kinderen laat hij zonder al te veel spijt in Berlijn achter: “de kleine Hermann (!) blijkt een vreselijke schreeuwlelijk te zijn.”
De opvolgers van Göring zijn militairen. Als men er niet in slaagt de inboorlingen te onderwerpen worden er steeds meer troepen uit Duitsland aangevoerd wat leidt tot een bloedige guerillaoorlog. Over en weer vallen er vele doden. Uiteindelijk leidt dit ook tot de dood van Hendrik. Een voormalig gouverneur die Hendrik redelijk goed gezind was en zelfs een vriendschapsverdrag met hem gesloten had, schrijft in een brief aan beambte Wolfram: “Ik beschouw de Duitse kogel die Hendriks lot heeft bezegeld als een godsgeschenk zowel voor hem als voor ons. Het heeft hem een eervolle dood als strijder gebracht en ons een pijnlijk dilemma bespaard.”
Na de dood van Hendrik geven de Witboois de strijd op. Het kleine groepje Witboois die nog over zijn. worden gedeporteerd naar Shark Island, Denk aan Nelson Mandela! In het Nawoord lezen we dat een nazaat van Hendrik – opnieuw een Hendrik Witbooi”- de eerste president wordt van een onafhankelijk Namibië. Bovendien schrijft ze dat ze alles wat Hendrik had geschreven haar belangrijkst inspiratiebron is geweest voor het schrijven van deze historische roman. De Duitse overheersing beschreven door Afrikaanse ogen noemt ze uniek.
Deze roman van Conny Braam verdient een brede belangstelling. Een vrij onbekend stuk geschiedenis wordt aan de vergetelheid ontrukt. Het is onthutsend om te lezen dat de Duitse keizer er alles voor over had – 600 miljoen mark – om dit hele gebied in handen te krijgen hoeveel doden dit ook gekost heeft. Nog schrijnender is de brief van president Roosevelt aan de Duitse keizer waarin hij zijn waardering uitspreekt: “De rechtvaardigste van alle oorlogen is de oorlog tegen de primitieve mens.”
J. Nederveen
Als Hendrik Witbooi tachtig jaar is gaat hij nogmaals als leider van zijn volk de strijd aan tegen het Duitse leger, dat opdracht heeft gekregen van keizer Wilhelm II in heel Zuidwest Afrika, het huidige Namibië, alle inboorlingen te vernietigen. De Duitsers hebben Lebensraum nodig en daar moet alles voor wijken! In alle voorgaande gevechten die Hendrik heeft gevoerd tegen de Duitsers bleek hij een groot strateeg en heeft hij menig slag gewonnen, maar wat te doen tegen mitrailleurs en explosieven.
De voor hun vrijheid vechtende Afrikaanse volken o.a. de Nama’s en de Herero’s worden gedwongen een verdrag te ondertekenen met de Duitse keizer. Als blijkt dat de corrupte, wrede Duitsers en de nietsontziende kolonisten de autochtone bevolking willen knechten en als beesten behandelen, vernietigen ze het verdrag en gaan de strijd weer aan. Hendrik Witbooi, die kan lezen en schrijven, schrijft honderden brieven in het Kaaps- Hollands naar de Duitse autoriteiten.
Het Duitse zendingsgenootschap speelt ook een kwalijke rol. De zendelingen, een enkeling uitgezonderd, zijn net zo neerbuigend en hardvochtig ten opzichte van de autochtone bevolking als de Duitse officieren en de gouverneur. Op tachtig jarige leeftijd wordt Hendrik door een Duitse schutter geraakt en overlijdt. De meest gruwelijke gebeurtenissen volgen: concentratiekampen, geen eten maar wel werken tot de mensen er dood bij neervallen…..
De Namibischee volkerenmoord is door de Verenigde Naties erkend als de eerste genocide van de twintigste eeuw. Het boek is een aanrader voor iedereen die iets meer wil weten over het ontstaan van koloniën in Afrika, het superieure gevoel t.o.v. de oorspronkelijke bevolking van Afrika.
Conny Braam zorgt voor een prachtig portret van een gedreven man, die blijft streven naar gerechtigheid en de vrijheid van zijn volk met veel afwisseling. Zakelijke informatie, natuurimpressies, brieven, leuke situaties en gruweldaden wisselen elkaar af. Het boek is makkelijk te lezen en het verhaal blijft van het begin tot het eind boeiend. De zinnen zijn zeer toegankelijk en zonder franje. De plattegrond en de ‘Lijst van Personen’ (wel nodig want er komen heel veel namen in voor) maken het boek compleet.
Lezen!
J. C. M Koch
Het boek gaat over een verzetsheld. Hij heet Hendrik Witbooi en hij staat op de foto op de kaft van het boek. Hij heeft veel brieven geschreven en een aantal ervan zijn gebruikt door de schrijfster en liggen ten grondslag aan de beschrijving van de volkerenmoord, die plaatsvond in Zuidwest Afrika. De Witboois werden verjaagd uit de regio van Kaapstad en ze kwamen terecht in een zeer droog gebied.
Ze vochten tegen vooral de Duitsers om zich staande te houden. Er is te lezen over de slacht, de concentratiekampen en de zware arbeid van de gevangenen. Al met al een zeer indrukwekkend verhaal over een tragedie, die je na het lezen van dit boek nooit meer vergeet. En het is onthutsend om te lezen, dat de westerse wereld zo meedogenloos is opgetreden in Afrika.
