Gerrit Jan Wolffensperger: ‘Mijn vader was zeer dapper’

Gerrit Jan van der Veen is een van Nederlands bekendste verzetshelden. Over hem verschijnt nu een documentaire met diens zoon, oud-politicus Gerrit Jan Wolffensperger, als verteller. ‘Ik heb de oorlog altijd weggeduwd.’

Een van de aangrijpendste momenten in de documentaire over kunstenaar en verzetsheld Gerrit Jan van der Veen is gefilmd in Nationaal Park Zuid- Kennemerland. Oud-politicus Gerrit Jan Wolffensperger bezoekt daar de plek waar zijn vader op 10 juni 1944 door de Duitsers is gefusilleerd. “Die fusilladeplaats in de duinen bestaat uit een rechtopstaande steen waarop alleen maar staat: ‘Hier zijn 62 mensen door de Duitsers vermoord’. Geen namen. Ik was er nooit eerder geweest. Bijna niemand trouwens, want het is onderdeel van een afgesloten natuurgebied voor grote grazers. Je moet daar dus met een boswachter in een fourwheeldrive hobbelend naartoe.”

Hoe vond u het om daar te zijn?

“Emotioneel. Dat kun je in de documentaire ook wel zien. Ik stond voor het eerst op de plaats waar daadwerkelijk mijn vader is doodgeschoten. Het was emotioneel, maar anders natuurlijk dan wanneer je iemand echt hebt gekend en waarvan je gehouden hebt. Ik ben in augustus 1944 geboren. Twee maanden na de executie van mijn vader. Mijn leven lang is hij voor mij altijd meer een mythe dan een mens geweest. Deze film gaat over hem als kunstenaar en verzetsman, maar daarin komt ook wel aan de orde hoe hij invloed op mijn leven heeft gehad. Feit is dat ik tot aan het maken van deze film altijd afstand van hem en de oorlog heb gehouden.”

Wat is de grootste verdienste van uw vader geweest?

“Dat hij de Persoonsbewijzencentrale heeft opgericht waar tot het einde van de oorlog meer dan tachtigduizend valse persoonsbewijzen zijn gemaakt. Wat ik heel interessant vind, is dat mijn vader geen politieke of religieuze motivatie had. Hij werd gedreven door een burgerlijk rechtvaardigheidsgevoel. Dat die moffen hier binnenkwamen en het land onder de voet liepen, was het begin. Maar hij was ook blokhoofd van de luchtbescherming en moest in die hoedanigheid een zogeheten ariërverklaring tekenen. Dat was zijn grens. Hij weigerde. Mijn vader was beeld houwer. Net als andere kunstenaars werd hij gevraagd om lid te worden van de Kultuurkamer, een nationaalsocialistische organisatie gericht op propaganda. Mijn vader weigerde dat, ging in het verzet en richtte de PBC op.”

Wat vindt u nu eigenlijk van uw vader?

“Ik vind hem een intrigerende man. Ik denk vooral doordat hij zo verschrikkelijk veel facetten in zich verenigde: kunstenaarschap, enorme dapperheid, hij was bovendien veelzijdig getalenteerd. Het schijnt een heel innemende en intrigerende man te zijn geweest. Maar nogmaals: schijnt. Want ik heb hem nooit gekend.”

2Doc: Gerrit van der Veen, zaterdag 19:00, NPO 2. 

Het hele interview leest u in de NCRV-gids van week 18. Bent u geen abonnee maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.

Tekst: Ernest Marx