Het thema dit jaar van de Boekenweek is ‘Natuur’ en het is niet zo gek dat aan Jan Terlouw werd gedacht voor het boekenweekessay. Sinds de bekroonde schrijver en voormalig D66-politicus eind 2016 in De wereld draait door een vurig pleidooi hield voor het milieu en voor vertrouwen in elkaar (het touwtje uit de brievenbus), staat zijn telefoon niet stil. “Ik krijg zeker drie uitnodigingen per dag om ergens te spreken of een voorwoord te schrijven”, vertelt Terlouw.
Hij droeg zijn essay op aan zijn vorig jaar overleden vrouw Alexandra, de grote liefde in zijn leven met wie hij al sinds hun studententijd samen was. Het verdriet heeft de 86-jarige nestor niet afgeremd in zijn streven naar een duurzame samenleving. Voor deze Boekenweek wilde hij een breed, toegankelijk essay schrijven. Dat is meer dan gelukt. Jan Terlouw schrijft met passie over de schoonheid van de natuur en met grote kennis van zaken over de gevaren die de natuur – en dus ook ons – bedreigen. Als wetenschapper, Terlouw is fysicus, legt hij glashelder uit dat we de technologische kennis hebben om het tij te keren. Alleen: we doén het niet.
Waarom doen we niet wat nodig is om de opwarming van de aarde tegen te gaan?
“Daar zijn een paar redenen voor, denk ik”, zegt Jan Terlouw als we plaatsgenomen hebben in de woonkamer van het fraaie koetsierhuis in Twello. “We zijn overrompeld door de technologische ontwikkelingen de laatste vijftig jaar. En de emotionele ontwikkeling van de mensheid gaat heel langzaam. Mensen denken niet over een periode van dertig jaar maar vooral over ‘nu’. Daardoor ontstaat een onbalans. Een ander belangrijk ding is dat het kapitaal steeds meer regeert. En het kapitaal wil niks veranderen want de superrijken verdienen waanzinnig veel geld.”
En ze krijgen steeds meer macht. Kan de politiek dat aan?
“Dat is het gevaar. Geld is macht. En mensen geloven niet meer zo erg in politici. Dat zit natuurlijk in de politici zelf. Vertrouwen moet je waard zijn. Bijvoorbeeld door uit te stralen dat je het publieke belang dient: een geordende samenleving waarin zwakken beschermd worden. Ik hoor veel minder dan vroeger de discussie over wat rechtvaardig is. Vanuit welke idealen doe ik dit? Dát moeten de mensen horen. Ik vind dat politici vooral managers zijn geworden, probleemoplossers. Een cadeautje van 1,4 miljard aan die aandeelhouders. Omdat ze anders weglopen, zegt Rutte. Dan lopen ze maar weg! Valt trouwens reuze mee, hoor. Er zijn zoveel andere dingen die dat bepalen. Maar de politiek gaat erin mee.”
Het hele interview leest u in de NCRV-gids van week 10. Bent u geen abonnee maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.
De documentaire Jan Terlouw: Het is zo simpel is op dinsdag 13 maart om 20.25 uur te zien op NPO 2.
Tekst: Bea Kastrop
