“Kijk maar eens wat een leuke jongen daar staat, zie je dat?” zegt juf Kiet. Jorj (10) uit Syrië staat naast haar voor de grote spiegel in de gymzaal. Het is de bedoeling dat alle kinderen van de klas ernaartoe lopen en even stilstaan om naar zichzelf kijken. Een broodnodig lesje zelfvertrouwen. Maar Jorj – gebogen schouders, neergeslagen ogen, wallen – kán het gewoon bijna niet. Zijn traumatische ervaringen spelen hem parten.
Jorj is nog maar kort in Nederland en zit samen met zijn broertje en andere vluchtelingenkinderen in de speciale instroomklas van juf Kiet Engels. Op basisschool Het Palet in het Noord-Brabantse Hapert leren de kinderen de Nederlandse taal en rekenen, maar misschien nog wel belangrijker: hun zelfvertrouwen opbouwen, met andere kinderen omgaan en praten over hun traumatische ervaringen.
Documentaire
De klas werd een jaar lang gevolgd door regisseurs Petra en Peter Lataster. De kinderen van juf Kiet is het ontroerende en indrukwekkende resultaat dat eind vorig jaar op het IDFA en in de bioscopen te zien was. De documentaire kreeg lovende kritieken. Bijzonder eraan is dat er geen voice-over of commentaar in voorkomt. Hij laat ‘slechts’ zien hoe het er in de klas aan toe gaat, vanuit het perspectief van de kinderen.
Trauma’s
De kinderen van juf Kiet is nu misschien nog wel actueler dan toen hij werd gemaakt. Kiet Engels: “De kinderen die ik nu in de klas heb, hebben nog meer bagage dan de kinderen die in de film te zien zijn. Zij zijn nog langer van onderwijs, structuur en veiligheid verstoken geweest en hebben het nodige meegemaakt. Zo heb ik een meisje dat met haar broer op een bootje stapte in de veronderstelling dat hun ouders ook meekwamen. Maar die zijn door omstandigheden niet meegegaan. Als we deze kinderen met hun trauma’s nú niet goed opvangen, krijgen we straks een verloren generatie, met alle problemen van dien.”
Een instroomklas zoals die van Juf Kiet is daar de eerste stap in. “Als je deze kinderen direct in een reguliere klas zet, heeft de leerkracht het zwaar. Naast de structuur die ze nodig hebben, moet er voor de kinderen ook ruimte zijn om hun boosheid, verdriet en andere emoties te kunnen uiten. In deze klas krijgen de kinderen een jaar de tijd om al hun ervaringen een plekje te geven. Ze hebben vaak geen zelfvertrouwen en zelfbeeld meer, kijk naar het voorbeeld van Jorj. Dat moeten ze eerst terugkrijgen.”
Grapjes
Dat kost juf Kiet veel energie en vooral veel geduld. De kinderen spreken in het begin de taal niet. Alles is tenslotte nieuw voor deze kinderen. Maar dat is het allemaal waard. “Om te zien dat er uiteindelijk rust komt in de groep, dat de kinderen snappen hoe het werkt en elkaar verdragen geeft enorm veel voldoening. In de film zie je die ontwikkeling mooi terug. Op het eind zie je kinderen die zich niet onderscheiden van andere kinderen, ze spelen, ze willen leren, worden verliefd en maken grapjes met elkaar.” Je ziet dat ze weer open staan voor nieuwe dingen.
Het hele artikel leest u in de NCRV-gids van week 24-25. Bent u geen abonnee maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.
Tekst: Marjolein de Jong
De kinderen van juf Kiet is maandag 19 juni om 20.00 uur te zien op NPO 2.
