Bent u bekend met de gebruiksvoorwaarden van Facebook en WhatsApp? De speciale clausules van uw autoverzekeringspolis? De reglementen van de voetbalclub? De verordeningen van uw gemeente? Grote kans van niet: we hebben massaal de neiging om ‘de kleine lettertjes’ niet of nauwelijks te lezen. Terwijl er toch veel belangrijke en nuttige informatie in kan staan. Waarom negeren we ze dan vaak toch?
Ontmoedigd
“De kleine lettertjes gaan vaak over dingen waar bedrijven of instellingen moreel of juridisch toe verplicht zijn”, zegt psycholoog en communicatiewetenschapper Jaap van Ginneken. “Die onwelkome boodschappen proberen ze zo onaantrekkelijk mogelijk te brengen, zodat we ontmoedigd raken ze te lezen. Dat begint al met het gebruik van een heel kleine letter, zodat consumenten hun bril erbij moet pakken om het überhaupt te kunnen lezen. Vervolgens schrijft een team van juristen de voorwaarden zo onbegrijpelijk mogelijk op, met eindeloze bepalingen en uitzonderingen.”
Kansberekening
Aan de beslissing of we de kleine lettertjes wel of niet lezen, gaat ook een stukje kansberekening vooraf. “Het is veel moeite om 26 pagina’s aan algemene voorwaarden door te lezen, terwijl we weten dat de kans dat het ooit tot gesodemieter leidt klein is. We zijn geneigd te denken: wie dan leeft, wie dan zorgt. We houden ons niet snel bezig met iets wat mogelijk zou kunnen gebeuren.”
Het zal wel
Wat volgens Van Ginneken ook meespeelt, is dat we niet graag stilstaan bij wat er allemaal mis kan gaan. “Ik heb net een contract van veertig pagina’s getekend voor een nieuw boek. In artikel zoveel staat dan bijvoorbeeld: ‘Als iemand zegt dat u een te lang citaat van hem gebruikt heeft en daar copyright betaald voor wil hebben, dan nemen wij het boek wellicht uit de handel’. Als ik bij al die risico’s stil zou moeten staan, zou ik helemaal uitslag krijgen. Dus heb ik gedacht: het zal allemaal wel en heb het contract getekend.”
Informatieschuw
Dat we tegenwoordig overstelpt worden met informatie, helpt ook niet mee in onze bereidheid om de kleine lettertjes te willen lezen: “Internet is in staat om ons met eindeloze hoeveelheden informatie te confronteren. Daardoor zijn we geneigd selectiever te zijn in wat we serieus tot ons nemen. Mensen zijn informatieschuw: we nemen het liefst geen informatie tot ons als het niet per se hoeft.”
In de nieuwe komische KRO-NCRV-quiz De kleine lettertjes testen twee BN’ers hun kennis op het gebied van regels en wetgeving (algemene voorwaarden, wetten, huisregels, reglementen, en dergelijke) en horen we welke wetten zij weleens overtreden hebben. Ze worden bijgestaan door cabaretiers én ‘raadsmannen’ Thomas van Luyn en Pieter Derks. Jörgen Raymann presenteert.
Het hele artikel leest u in de NCRV-gids van week 20. Bent u geen abonnee maar wilt u niets meer uit de gids missen? U kunt hier abonnee worden.
Tekst: Marjolein de Jong
De kleine lettertjes is vanaf zaterdag 20 mei wekelijks om 21.20 uur te zien op NPO 1.
