Mieke recenseert: Tsjaikovskistraat 40

Een reis door de Russische geschiedenis en het leven van de auteur. Vertrekpunt is zijn huis in de wijk die het epicentrum was van de Russische Revolutie.

Tsjaikovskistraat 40 ****

Pieter Waterdrinker woont in Sint Petersburg op Tsjaikovskistraat 40, de titel van zijn nieuwe autobiografische boek. Een straat met een enorme geschiedenis, verbonden met de Oktoberrevolutie van 1917, die met Lenin is begonnen. Die woonde er ooit, een paar huizen verderop. ‘De schoft uit Simbirsk, die opdracht had gegeven onschuldige mensen als kakkerlakken af te maken.’

Eigenlijk heeft hij er geen zin in, in zo’n ‘honderd jaar geleden-boek’. Waterdrinker heeft zijn bekomst van die hele Nederlandse literaire corrupte kliek die hem niet op waarde weet te schatten. ‘Doodsbange, elkaar in de kont neukende poortwachters’. Was zijn grootse roman Poubelle ook maar voor één prijs genomineerd? Hij heeft besloten op te houden met schrijven. Zijn uitgever dringt nogal aan, maar pas als zijn Russische zwager tienduizend euro nodig heeft voor een onderneming met een zeilboot, stemt hij toe. Precies zoveel als hij als voorschot los kan peuteren. Wat een schat!

Of dat allemaal echt zo gebeurd is doet er niet toe. Ik ben blij dat hij dit heerlijke dikke boek toch geschreven heeft. Wat een energie en levenslust stijgt er uit op. De zinnen rollen en stromen… En wat een geweldige verhalen vertelt Waterdrinker over zijn leven in Rusland dat in 1988 begon, toen hij werd benaderd door ‘een heerschap uit Leiden’ met de vraag of hij zevenduizend bijbels kon afleveren in de Sovjet-Unie. Waterdrinker was toen zesentwintig en net weer bij zijn ouders ingetrokken, dus waarom niet? De rest is geschiedenis. Hij woont er nog steeds, met zijn Russische vrouw Julia en haar drie katten. Niet dat het leven soepel loopt. Juist niet: met de zeilboot is steeds weer iets mis, het zijn altijd anderen die er met de buit vandoor gaan.

Ook Pieter dacht rijk te worden vlak na de val van de Sovjet-unie, maar ook hij wordt door gewiekste zakenpartners steeds weer buitenspel gezet. Het levert uiterst vermakelijke en treurige scènes op. Maar hij heeft wel gelééfd, denk je bij het relaas van het zoveelste drinkgelag of buitenissige ontmoeting. Het is een leven van uitersten, dat Waterdrinker als geen ander weet te beschrijven: van de pijpenla waar zijn vriendin verblijft ‘de schimmel in de gemeenschappelijke badkamer, en de weerzinwekkende compacte ploffen waarmee de ratten zich vanuit de dakgoten op de vuilniscontainers beneden op de binnenplaats lieten vallen’ tot de chique bordelen en het letterlijk baden in champagne.

De Tsjaikovskistraat, niet genoemd naar de componist maar naar een revolutionair, is een fantastisch vertrekpunt om al die verschillende tijdlagen te bestrijken. Het boek schakelt soepel van nu naar die tijd na de ineenstorting van het Sovjetrijk, en naar het begin van de revolutie, al kun je je vraagtekens stellen bij de vergelijking met de huidige immigratiegolf. Wel leer je veel over de geschiedenis van Rusland, waar het gewone volk altijd de dupe is. Hard ploeteren voor weinig. Net zoals Pieters ouders die een bescheiden hotel dreven in Zandvoort. Net zoals Pieter zelf, al is hij nog zo knus met zijn vrouw en hun katten. Heerlijk boek.

Volgende week

bespreekt Mieke De twaalfjarige bruiloft, een verhalenbundel van Maeve Brennan.

Meer recensies

Een aantal lezers van Miekes Leesclub hebben het boek Tsjaikovskistraat 40 gerecenseerd. Benieuwd naar hun mening? U leest het hier.