Swing time van Zadie Smith ***
In De 21 romans die onze blik veranderden, van Marja Pruijs, staat Zadie Smith’ debuut White teeth tussen De avonden van Gerard Reve en Jack Kerouacs On the road. En van deze literaire revolutie had ik nog nooit iets gelezen! Schande! Gelukkig was daar nu haar vijfde roman Swing time, wel dik, maar de kerstvakantie bood soelaas.
Het boek is niet alleen dik, het is ook vol, overvol aan thema’s en kwesties. Het zet je hoe dan ook aan het denken over zwart en wit en dat is in deze tijd urgenter dan ooit.
Uitgangspunt: twee vriendinnen (een thema waarmee Elena Ferrante ook veel succes heeft) die elkaar ontmoeten op dansles. Allebei gekleurd: “Onze huid was van precies hetzelfde bruin, alsof we uit één en dezelfde lap stof waren gesneden.” Decor: een arme Londense wijk. Wel zijn hun milieus verschillend: Tracey heeft een vader die de bajes frequenteert, de ander heeft een zwarte, activistische moeder die helemaal niet wil dat ze gaat dansen, omdat je dan in de ogen van de blanken “slechts” tot een lichaam wordt gereduceerd. Vriendin Tracey heeft talent, de andere (de verteller van het verhaal), niet. Wel is ze slimmer, ze gaat naar een lullige universiteit en schopt het tot assistent van superster Aimee, een kruising tussen Madonna en Angelina Jolie. Tracey verzandt in haar carrière en eindigt net als haar moeder met een stel kinderen in een portiekflat. Dansend, dat wel.
Ik lepel dit nu snel op, maar Swing time is een enorm boek dat heel veel thema’s aansnijdt. Armoede en of je daaraan kunt ontsnappen, ras natuurlijk, opvoeding, emancipatie, slavernij, wortels, en engagement. Aimee wil een school bouwen voor kansarme meisjes in West-Afrika, en dat geeft Smith de gelegenheid om de spot te drijven met de Angelina Jolies van de wereld die in een SUV door de Afrikaanse dorpen rijden en een kindje adopteren om er zelf leuker uit te zien. Ook de hoofdpersoon blijkt naïef: zij denkt een natuurlijke emotionele band met Afrika te hebben, “thuis” te komen, maar ondertussen kiepert ze wel een liter water door de hurkwc, dat kinderen kilometers op hun hoofd hebben gesjouwd, om een kakkerlak weg te spoelen. Dus eigenlijk is ze blanker dan ze wil toegeven.
Aimee leest zelden een boek. Ze kijkt liever naar films. Maar soms moet het.
“Ze las nooit méér dan een derde (‘ik weet nu wel zo’n beetje waar het over gaat’) en als ze klaar was had ze er een van de volgende vier oordelen over: ‘toppie (ofwel goed), ‘belangrijk’ (heel goed), ‘controversieel’ (wat zowel goed als slecht kon betekenen, dat wist je nooit), of ‘literairderig’ (uitgesproken met een zucht en rollende ogen: vreselijk).”
Geen van de oordelen dekt voor Swing time de lading. “Viel tegen” zou ik zeggen. Het had makkelijk honderd pagina’s korter gekund.. Daar komt nog bij dat de vertaling niet altijd “swingt”. En ik had wel enige uitleg kunnen gebruiken bij bekertjes Ribena, of kommen Angel Delight. Softdrink en instant pudding; ik heb het voor u opgezocht.
Meer recensies
Een aantal lezers van Miekes Leesclub hebben ook het boek De greppel van Herman Koch gerecenseerd. Benieuwd wat zij van het boek vinden? U leest het hier.
Volgende week
bespreekt Mieke De vrouw die van Simone van Saarloos
