De dagen van schaamte van Lieneke Dijkzeul ***
Om Dagen van schaamte te bespreken zonder te veel te verklappen, is lastig. Het boek moet het echt van de plot hebben. Niet dat het ingewikkeld is, integendeel: het is juist erg simpel. Belangrijker dan de plot is de moraal: die is ook eenvoudig. Maar die kan ik ook niet vertellen. Laat ik dan maar bij het verhaal beginnen. Een geslaagde zakenman, Pieter Elting, rijdt naar huis. Hij vertoont alle kenmerken van een fout type: dikke auto, dikke pens, ongeduldig, iemand die alles altijd zo weet te plooien dat het hem het beste uitkomt.
Alleen met zijn vrouw is dat niet gelukt. Zij heeft hem na een huwelijk van zestien jaar verlaten. Haar verwijt dat er geen werkelijk contact tussen hen was, doet hij af met wijvengezeik. Een buitenechtelijke escapade was de druppel.
Dan wordt er gebeld: twee bivakmutsen op de stoep. Hij wordt opgesloten in een kale kamer en vastgeklonken aan een bed. Hij pijnigt zijn hersens af: waarom ben ik ontvoerd? Losgeld? Zijn bewakers zeggen niets. Of toch: dat hij het zelf moet achterhalen. Hij krijgt vies eten en ze laten hem in zijn eigen ontlasting liggen. Dagen van schaamte.
Hij heeft tijd genoeg om zijn leven te overdenken, en afgezien van zijn geweeklaag komt er zowaar af en toe een menselijke gedachte bij hem op. Of een gevoel. Hij is opgetogen als hij even buitengezet wordt in een rolstoel: “De beschamende blijdschap. Daar was de hemel boven hem, en vóór hem gras. Weiland. Zo groen. En zo ver het oog reikte.”
Soms is er een moment van zelfinzicht: “Geliefd ben je niet, Pieter, daarvoor ben je te veel meegegaan in de managementdrift, met toepasselijk jargon.” (rare zinnen staan erin)
Origineel is het wel, want als lezer heb je aanvankelijk geen idee waar het heen gaat. Maar saai is het ook, om zo lang in het hoofd van die vervelende Pieter te zitten. Pas aan het eind van het verhaal komt er een wending en leren we de twee ontvoerders kennen en, belangrijker, hun motieven.
Achterop het boek staat: “Op geraffineerde wijze stelt Dagen van schaamte een groot maatschappelijk probleem aan de kaak.” Dat klopt, alleen met dat geraffineerde ben ik het niet eens. Ik vind het juist van-dik-hout-zaagt-men-planken. De zakenman is een cliché, een liefdeloze klootzak, die geen enkele rekening houdt met het welzijn van mensen in zijn organisatie. “Hij was de ultieme moderne mens, verwend met technische hulpmiddelen, verstoken van enig oerinstinct.” En de ontvoerders krijgen weinig smoel. Ze worden uitsluitend gedreven door hun wraakgevoelens.
Het is een psychologische thriller, dus je blijft heus wel doorlezen. Je wil toch weten hoe het afloopt en wat er nou allemaal achter zit. In zijn genre is het boek vast geslaagd. Maar literair is er weinig aan te beleven. Het lukt me maar niet om dit genre te omarmen. Maar laat u vooral niet weerhouden als u wel een liefhebber bent.
Het eind is echt verrassend. En wreed!
Meer recensies
Een aantal lezers van Miekes Leesclub hebben het boek Dagen van schaamte gerecenseerd. Benieuwd naar hun mening? U leest het hier.
Volgende week
bespreekt Mieke Aan het eind van de dag van Nelleke Noordervliet.
