Recensie Lara van Anna Pasternak

Mieke van der Weij recenseert deze week in de NCRV-gids het boek 'Lara' van Anna Pasternak. 'Lara' gaat over het relaas van de liefderelatie tussen Boris Pasternak en zijn minnares en muze Olga Ivinskaja, die hem inspireerde tot het schrijven van 'Dokter Zjivago'.

Lara van Anna Pasternak ****

Ik schaam me: Dokter Zjivago heb ik nooit gelezen. Dat komt vast door de film, niet alleen de smachtende blikken van Omar Sharif en Julie Christie, maar ook wuivende narcissenvelden en enorme ijspegels staan me nog helder voor de geest. Afijn, ik was een middelbare scholier. Veel later, toen ik de film opnieuw zag, begreep ik pas de politieke impact van het verhaal. Het boek kwam er nooit van.

De kleindochter van Boris Pasternaks zusje heeft nu het verhaal geschreven van de vrouw die volgens haar model heeft gestaan voor Lara.

Deze Olga ontmoette Boris op de burelen van een literair tijdschrift. Zij was toen 34 en al dubbel weduwe, met jonge kinderen. Hij was 56, voor de tweede keer getrouwd, met Zinaïda, met wie hij een zoon had. Voor haar had hij zijn eerste vrouw (en zoon) in de steek gelaten. Nóg een keer scheiden wilde hij niet, en daarom is hij nooit officieel met Olga getrouwd, ook al zijn ze tot zijn dood geliefden gebleven. Dat deze Olga heel veel voor hem heeft overgehad en twee keer jaren in een strafkamp is te werk gesteld, omdat ze Pasternak zelf niet durfden aan te pakken, maakt Anna Pasternak aannemelijk in dit fascinerende boek, dat leest als een spannende roman.

“Olga en haar dochter Irina hebben bij mijn familie altijd een slechte reputatie gehad”, schrijft ze in de proloog. Olga werd voorgesteld als een vage kennis. “Als ze de rol hadden moeten aanvaarden die Olga in het leven en het hart van Pasternak heeft gespeeld, hadden ze nog meer moeten erkennen dat hij in moreel opzicht de nodige tekortkomingen vertoonde.” Onkritisch is Anna dus niet tegenover haar beroemde oudoom.

Ze heeft gesprekken gevoerd met nog nét levende familieleden, en met Olga’s dochter Irina, die Boris als zijn eigen kind beschouwde, en ze las massa’s brieven waaruit blijkt hoe groot zijn liefde voor Olga was. Die hele tweestrijd van Zjivago tussen zijn vrouw en zijn geliefde komt regelrecht uit zijn eigen leven.

Boris had Olga een hoop leed kunnen besparen door wél met haar te trouwen, maar die stap heeft hij nooit gezet. Hij was, behalve een geweldige dichter en standvastig persoon in zijn verzet tegen het Sovjetregime, ook een laffe en narcistische man, die als het erop aankwam, geen keuzes wilde maken. En dus bleef hij maar schipperen tussen zijn officiële gezin en dat van Olga. Dat leverde tot aan zijn sterfbed, waar Olga niet werd toegelaten, genante taferelen op.

De hele geschiedenis van Dokter Zjivago, hoe het boek het land is uitgesmokkeld, eerst uitgebracht werd in Italië en in andere Europese landen, en daarna pas in de Sovjetunie, het komt uiteraard ook aan bod. Hoe hij gedwongen werd de Nobelprijs voor literatuur te weigeren. Hoe hij, kortom, gemangeld werd door het regime, het staat er allemaal in. En het is afschuwelijk! Maar de focus ligt op Olga. Dat de titel van het boek Lara is geworden, vond ik wel jammer. Al begrijp ik de commerciële overwegingen wel.

Ik heb het boek verslonden. Nu Dokter Zjivago nog.

Meer recensies

Een aantal lezers van Miekes Leesclub hebben het boek Lara van Anna Pasternak gerecenseerd. Benieuwd wat zij van het boek vinden? U leest het hier.

Volgende week

bespreekt Mieke U begrijpt dus van Claudio Magris.