Recensie Mieke: Artikel 353 van Tanguy Viel

Voor de rechter bekent een man een moord op een vastgoedontwikkelaar.

Artikel 353 ****

‘Op geen zee ter wereld, zelfs niet zo dicht voor de kust, komt een man graag met kleren en al in het water terecht.’ Zo begint Artikel 353. Toch is het Antoine Lazenec overkomen. Hij kan het niet geloven, maar het is toch echt waar. Zijn vissersmaat heeft hem een duwtje gegeven. Die maat is Martial Kermeur, de verteller van het verhaal. Spijt heeft hij niet.

Het verhaal speelt zich af in een dorp in de buurt van Brest, in het noordwesten van Bretagne, waar altijd een gure wind waait. Vlak voor de millenniumwisseling sluiten de marinewerven en krijgen de arbeiders krijgen een ontslagpremie, van 400.000 franc, genoeg voor een klein huisje of een eigen boot. Net als Kermeur. Hij leeft met zijn zoon van elf in een portierswoning die hoort bij een vervallen kasteel en park. Lazenec heeft daar zijn oog op laten vallen. ‘Het Saint-Tropez van de Finistère’ moet het worden en de sluwe projectontwikkelaar krijgt het voor elkaar om bewoners en de burgemeester enthousiast te maken. Ook Kermeur laat zich inpalmen en stopt zijn geld integraal in het vastgoedproject.

‘Drie eeuwen lang was het kasteel van iedereen geweest, en nu was het eigendom van één iemand, die zo ongeveer elke week met talloze gestropdaste instanties over de vloer kwam.’ Maar het project komt niet van de grond. Ondertussen valt Kermeur van de ene misère in de andere, zijn vrouw had hem al verlaten maar ook zijn zoon, geboren op de dag dat socialist François Mitterand gekozen werd kan niet aanzien dat het kapitalisme de armen meedogenloos vermaalt en begaat een misstap.

Kermeur ‘daalt de treden van de wanhoop toch heel langzaam af, een voor een, nooit in één keer,’ en duwt Lazenec uiteindelijk van de boot. Hij vertelt het aan de rechter in een lange monoloog. Het boek is een lange flashback eigenlijk. Viel neemt je mee in Kermeurs wereld, in de psychologie van de dader en van het slachtoffer. Hoe de uitspraak luidt zal ik niet verklappen, maar de ondertitel ‘of het geweten van de rechter’ doet iets vermoeden. Het gaat natuurlijk om de vraag: Kun je Kermeur, iemand die het recht in eigen hand neemt, een moordenaar noemen?

Viel, een schrijver die zijn jeugd in Brest heeft doorgebracht schreef al zeven romans, maar is in Nederland vrijwel onbekend. Hij schrijft geweldig. Ik had het boek heel graag hardop willen voorlezen, zo ingenieus en welluidend zijn zijn zinnen.

Het enige wat ik raar vond was dat die volzinnen en die psychologische inzichten uit de mond van een man komen die het over ‘ons soort mensen’ heeft, ingedeeld in het hokje ‘gewone lieden’… Maar daar moeten we dan maar overheen stappen.

Uitgeverij Wereldbibliotheek 158 blz. €18,99, e-book €9,99