De onbevlekte ****
Ruim twintig jaar geleden stormde Erwin Mortier de literaire wereld binnen met Marcel, een klein boek over een jongetje van een jaar of tien dat opgroeit bij zijn oma op het Vlaamse platteland. Er is iets waar niet over gepraat wordt, een geheim. Oma stoft wekelijks de fotolijstjes af van familieleden in de kast en op een daarvan staat een jongeman, haar broer, die omgekomen is aan het oostfront in dienst van de nazi’s. Marcel is naar deze oudoom vernoemd.
In De onbevlekte keert Mortier terug naar de setting van zijn debuut. Marcel is inmiddels een middelbare man, die zijn grootmoeder voor het laatst bezoekt voor ze naar een bejaardenhuis gaat. ‘Het huis dat haar sinds haar kinderjaren omhuld heeft, een boerenerf waaraan in de loop der generaties van alles is bijgebouwd, een gammel gebit van stallen, schuren, koterijen dat steeds onvaster in de aarde bijt.’ Nog één keer praten ze over zijn oudoom, haar broer. Maar nu met meer afstand, er zijn immers zoveel jaren voorbijgegaan. ‘Hij spreekt wel over geweren, Marcel, in zijn brieven. Luie boeren, partizanen. Hij zal daar niet de hele tijd perenbomen hebben staan snoeien.’ Aan het eind van zijn bezoek geeft de grootmoeder hem de brieven mee die Marcel van het SS-front stuurde. Veel Houzee! En Heil Vlaanderen.
Wat is dit weer een geweldig kleinood: Mortier heeft nog geen 150 pagina’s nodig. Wat schrijft hij subtiel en poëtisch! Hij is in de afgelopen decennia alleen maar beter geworden, al is niet iedereen een liefhebber van zijn zintuiglijke, weelderige stijl. Maar lees nu eens hoe Marcel zijn oma beschrijft: ‘Ze was niet de lichtste kok. Op familiefeesten kwam haar gebak meer aan als een genadeslag dan als een dessert, de namiddagen waren vervuld van het kolken van magen en ingewanden terwijl iedereen van haar maaltijden bekwam.’
Het perspectief van de jonge Andrea komt ook aan bod. De roman begint er zelfs mee, ze droomt dat haar broer weer thuiskomt. ‘Ik omarmde hem, zoende hem. Op zijn wangen proefde ik aarde… Ze stopt hem in de zinken badkuip en kneedt zijn schouders, maar het vlees valt onder haar vingers uiteen, ‘als klonters zachte kaas of witte klei in mijn knuisten. Wat een mens toch allemaal droomt.’Mortier lezen is een genot.
Uitgeverij De Bezige Bij 144 blz. € 20,99 (e-book €12,99)
