De pest *****
En daar lagen we dan naast elkaar in bed te lezen. Mijn echtgenoot met de Decamerone van Boccacio en ik met De pest van Albert Camus. Literatuur in tijden van corona. De pest is het echte werk, waarin een dokter verslag doet van een pestepidemie in de Algerijnse stad Oran. De slachtoffers sterven onder zijn handen een verschrikkelijke dood, de hele stad wordt hermetisch afgesloten, en de inwoners die in quarantaine worden gehouden zijn eerst wanhopig maar berusten allengs in hun situatie. Het is geen wonder dat het boek nu wereldwijd in bestsellerlijsten verschijnt, de overeenkomsten met de coronacrisis zijn verbluffend. De ontkenning, de verbazing, de paniek en de uiteindelijke berusting… Alles zit erin.
Het begint met dode ratten die overal opduiken en die een voorbode blijken van de pest. Dokter Rieux bindt de strijd aan met de vreselijke ziekte die steeds woester om zich heen grijpt tot hij uiteindelijk pas na maanden uitdooft. Dat doet hij samen met de journalist Rambert, Jean Tarrou en pater Paneloux. Rambert wil eigenlijk ontsnappen, om naar zijn vriendin te gaan, maar blijft toch. En natuurlijk is er altijd iemand die een slaatje uit de omstandigheden wil slaan, door smokkelhandeltjes.
Ach, een pestepidemie in Oran in 194.. is toch heel iets anders dan een corona-uitbraak nu, zou je denken. Nou, het is verbijsterend hoeveel overeenkomsten er zijn: een ramp voor het toerisme, groei van het aantal werklozen, de enorme toevloed van dode lichamen. We lezen nu in de krant hoe moeilijk het is op een goede manier afscheid te nemen…En wat lees ik in De pest: ‘Het ligt voor de hand dat, zeker in het begin, de natuurlijke gevoelens van de familie erdoor gefrustreerd werden. Maar daar kan tijdens een pestepidemie geen rekening mee worden gehouden.’
Ook daar overvolle mortuaria, in het begin worden de lichamen nog netjes een voor een begraven, maar al snel worden de kisten hergebruikt, en uiteindelijk worden de lichamen allemaal bij elkaar in grote kuilen gedumpt. Ook het ontwikkelen van een medicijn is niet zo makkelijk. Het is wachten op ‘een serum’ Er worden noodhospitalen ingericht… Het is gewoon griezelig hoe al die aspecten terugkeren in ‘de pest’. Al is het natuurlijk andersom.
Premier Rutte prees onze gehoorzaamheid, en wat lees ik bij Camus over de houding van de bevolking? ‘Een verheffend toonbeeld van kalmte en koelbloedigheid.’ Het is gewoon griezelig. Dat dit mij nu allemaal opvalt komt natuurlijk door deze gekke tijd. Toen La peste uitkwam in 1947, werd het gevecht van de dappere dokter en zijn kompanen door vrijwel alle toenmalige lezers moeiteloos geïnterpreteerd als overwinning van de democratie op het fascisme. Rieux is een held, al heeft hij zelf geen interesse in heldendom en heiligheid ‘Wat mij interesseert is mens-zijn,’ zegt hij tegen Tarrou.
Hoe je het boek ook leest of interpreteert – en dat is dus in elke tijd anders – ik denk dat dat de kern is. En dat je van plagen kunt leren dat ‘er in de mens meer te bewonderen dan te verachten valt’
Uitgeverij De Bezige Bij 320 blz. € 15,- (e-book €6,99)
