De Pool ****
Uitgeverij Cossee heeft een bijzondere band met J.M. Coetzee, en zo kan het gebeuren dat zijn werk eerder in het Nederlands verschijnt dan in de oorspronkelijke taal. Voor de uitgeverij fijn, want steeds meer Nederlanders lezen boeken in het Engels. En dan kopen ze de vertaling niet meer. Coetzeeliefhebbers die niet kunnen wachten, móeten nu die vertaling lezen. Maar dat is helemaal niet erg, zeker als die mooi is, zoals deze van Peter Bergsma.
De Pool is bescheiden van omvang maar heeft een rijke, subtiele inhoud. Coetzee is ‘een schrijvende magiër, die je betovert en laat doorlezen, tot hij ook zijn laatste woord tot je heeft laten doordringen’. Een passende quote op de achterflap, want ja, ook de pianospelende Pool heeft iets betoverends.
Het begin is mysterieus. ‘De vrouw is de eerste met wie hij moeite heeft, al spoedig gevolgd door de man’, is de eerste zin. Wie is de hij? De schrijver? Ik denk het. Na een beschrijving van de vrouw, eind veertig, niet sexy, iemand die iets afstandelijks heeft, wel een goed mens, vriendelijk, stelt hij de man aan ons voor. Een Pool, een vitale zeventiger, Chopinvertolker. Lange zilveren manen, ‘maar in kwesties die de ziel betreffen verontrustend vaag’.
Dit zijn de twee personen met wie we het moeten doen, op een paar bijfiguren na. ‘Het hele jaar hebben ze op de deur geklopt, wilden ze worden binnengelaten, of anders weggezonden en te ruste gelegd. Is nu eindelijk hun tijd gekomen? En zo leidt de schrijver ons het verhaal binnen, dat in genummerde stukjes tot ons komt (die nummering begrijp ik niet).
Beatriz heet ze, ze organiseert concertavonden in Barcelona. Serieus genomen wordt ze niet. ‘Dames uit de betere kringen: het is niet moeilijk de draak met hen te steken.’ Haar man gelooft in ‘gescheiden activiteitssferen.’ Dan weet je het wel.
Na afloop van het concert dineert ze ‘en petit comité’ met de oude klavierleeuw, en daarmee is voor haar de kous af. Maar voor hem niet! Hij bedankt haar voor haar diepzinnige vragen en stuurt haar een cd. Ze voelt zich gehoord, gezien, gevleid.
Als hij een maand later laat weten dat hij masterclasses gaat geven in Girona, piekert ze er niet over hem op te zoeken. Maar ze doet het toch. ‘Wat wil je toch van me?’ vraagt ze als ze een wandeling met hem maakt. ‘Lieve mevrouw’, zegt de Pool, ‘Herinner je je de dichter Dante Alighieri? Zijn Beatrice heeft hem nooit één woord gegund en hij is zijn leven lang van hem blijven houden.’
Het is verleidelijk om te vertellen hoe het verder gaat, dit spel van aantrekken en afstoten. Want ondanks de taalbarrière en de cultuurverschillen ontwikkelt er iets, is het liefde? Beatriz is onaardig tegen hem, toch laat ze zich langzaam verleiden. Ze bekijkt zichzelf kritisch, ze is al oma. Hem ook: ‘Vooral zijn kunstgebit, te wit, te nep’ En toch bloeit ze op onder zijn aandacht en de ernst waarmee hij naar haar luistert. Mooi. En dan geeft Coetzee op tweederde het verhaal ook nog een verrassende draai.
Uitgeverij Cossee 152 blz. Hardcover €22,99 (e-book €14,99)
