Recensie Mieke: De tunnel van Abraham Yehoshua

Een ingenieur met beginnende dementie krijgt een therapeutisch baantje bij een militair project, in een hoopvolle vertelling over Israël en de Palestijnen.

*** De tunnel

Terwijl ik dit schrijf vliegen de aanvalsraketten door de lucht in Israël en de Gazastrook, en marcheren demonstranten door de straten. Hadden ze dit boek maar gelezen, en de wijze boodschap die erin besloten ligt ter harte genomen.

Zvi Luria, een gepensioneerd ingenieur van het ministerie van wegenbouw, krijgt te horen dat hij lijdt aan beginnende dementie. Zijn vrouw Dina, een kinderarts, is ervan overtuigd dat het goed is voor de ziel om bezig te blijven en ze koppelt hem aan een jonge ingenieur van zijn vroegere afdeling die een weg moet aanleggen door de woestijn. Het traject loopt over een heuvel waar een gevluchte Palestijnse onderwijzer zich met zoon en dochter schuilhoudt. Hij heeft een stuk grond aan kolonisten verkocht dat niet van hem is omdat hij geld nodig had voor de harttransplantatie van zijn vrouw. Uit angst voor wraak is hij gevlucht naar Israëlisch gebied en nu zit hij ‘vast’.

Zvi raakt betrokken bij deze problematiek en zo trekt Yehoshua de politiek in zijn verhaal. Het is een heel verhaal binnen een verhaal, waarbij die dochter ook nog een rol speelt, maar het blijft wat schimmig en is zeker niet het sterkste deel van de roman. De tunnel als verbindend element is dan wel weer duidelijk. Yehoshua, na de dood van Amos Oz en David Grossman als laatste van de drie grote Israëlische schrijvers overgebleven, heeft zich vaak uitgesproken voor een twee staten-oplossing en erkenning van het Palestijnse volk.

Meer nog dan een politieke is dit een roman over huwelijk en dementie. Dina is erg bezorgd dat Zvi verdwaalt en dat gebeurt ook steeds vaker. Hij heeft zelfs de startcode van zijn auto op zijn hand laten tatoeëren, wat ik nogal gewaagd vond als je denkt aan de kamptatoeages in de Shoah. Zelf raakt ze geïnfecteerd met meningokokken door uitgerekend een Palestijns jongetje dat voor behandeling naar Israël komt, dus er is heel wat kommer en kwel, maar de echtelieden blijven liefdevol en toegewijd en houden op bewonderenswaardige wijze de moed erin.

De verwarring in het hoofd van Zvi leidt ook tot humorvolle situaties, zoals wanneer hij opeens 6 kilo tomaten gekocht blijkt te hebben en een hele doos ijslolly’s die hij dan maar lukraak uitdeelt op de markt. Maar sinds hij het verkeerde jongetje meeneemt van de crèche waar hij zijn kleinzoon wekelijks ophaalt, wordt hij nauwlettend in de gaten gehouden. Dat hij zich hier steeds aan onttrekt levert mooie dooltochten op door het hele land, zodat ook ik in Israël kon zijn dankzij de literatuur.

Het taalgebruik is soms oubollig: van ‘zachte vrouwelijkheid’ krijg ik de kriebels, en ‘zijn slaap voltooien’ is wel plechtig. Maar dat heeft wellicht te maken met diens leeftijd, 84. Men gaat er van uit dat dit Yehushua’s laatste boek is. Dat heeft hij dan weer gemeen met Jeroen Brouwers die in Cliënt E. Busken, waarmee hij de Librisprijs won ook over dementie schreef. Maar dan wel heel anders.

Uitgeverij Wereldbibliotheek 398 blz. €29,99 (e-book €6,99)