De Vondeling ***
Eva Maria Staal schreef dertien jaar geleden een veelgeprezen boek over een jonge vrouw in de wapenhandel, gebaseerd op haar eigen leven. Daarna bleef het stil. Dat dit boek er nu is hebben we te danken aan Mai Spijkers van uitgeverij Prometheus. In het VPRO-programma Nooit meer slapen vertelde Staal (een pseudoniem) aan Pieter van der Wielen dat Spijkers haar had tijdens een lunch gevraagd had om een tweede boek en dat ze een hoog bedrag had genoemd om ervan af te zijn. Maar dan moet je net Mai Spijkers hebben natuurlijk. Et voilà! De vondeling.
Een autobiografisch verhaal, over Agnes, een vrouw die afscheid moet nemen van haar stervende vader. Had hij eigenlijk wel van haar gehouden, vraagt ze zich af. Ook blikt ze terug op de periode waarin ze haar dochter Lima heeft geadopteerd uit China. Die moeizame procedure die ze samen met haar man, van wie ze inmiddels is gescheiden, heeft doorlopen, beschrijft ze zowel hilarisch als schrijnend. Als ze dan eindelijk in China een baby in haar handen krijgt gedrukt, weet ze niet wat ze ermee aan moet. ‘Ik gedroeg me als een gorillawijfje dat maar half begrijpt dat ze een jong heeft gebaard en niet weet wat ze ermee moet.’ Liefde voor andermans kind blijkt niet vanzelfsprekend. ‘Nee, ik hield niet van haar, maar ik zou wel voor haar zorgen.’ Dat doet ze dan ook en dan blijkt dat de liefde vanzelf ontstaat.
Ook de inmiddels twintigjarige Lima krijgt een stem in het verhaal, en dan zijn er nog stukken waarin Agnes in het hoofd van haar stervende vader probeert te kruipen. Drie stemmen, waar later ook nog het echte verslag van de oorlogservaringen van haar vader aan wordt toegevoegd. Het doet nogal geconstrueerd aan en hoewel Staal goed schrijft, is ze er niet in geslaagd er een goed geheel van te smeden. Het thema is overduidelijk. Bloed en water, liefde en bloedbanden. Kun je houden van een kind van een ander? Wat is er gebeurd tussen vader en mij, dat hij op een gegeven moment niet meer van me leek te houden?
Alles wordt ontrafeld maar ik zal het niet verklappen, het boek moet het ook van de plot hebben. Het oorlogsverleden van papa speelt een rol, de razzia in Rotterdam in 1944 en de onmogelijke keuze die de Duitsers hem lieten maken. Maar de verklaring waarom die vader opeens verkilde tegenover zijn dochter, vond ik ongeloofwaardig. ‘Je doet de werkelijkheid geweld aan om het boek rond te krijgen’ zei ze in Nooit meer slapen. Misschien verklaart dat het. Haar geestige en beeldende stijl maken veel goed.
Uitgeverij Prometheus 264 blz. €20,99
