Het boek Daniel – Chris De Stoop ****
Daniel Maroy, de oom van Chris De Stoop, werd in maart 2014 op zijn boerderij in een gehucht vlakbij de Franse grens overvallen door een bende jongeren. De oude man, die in het dorp gezien werd als een rijke zonderling, bleef gewond achter in zijn boerderij. De jongens maakten zich uit de voeten met een pak bankbiljetten. Later gingen enkelen terug in de veronderstelling dat er meer geld moest zijn. Zij bewerkten Daniel met een hooivork. Een van hen filmde alles en liet de beelden trots zien aan zijn maten. Later staken ze de boerderij in brand.
De jongens hadden geen enkel normbesef, ze waren uit op snel geld, dan konden ze een nieuwe iPhone kopen, een auto of een motor. Voor extreem geweld deinsden ze niet terug, empathie voor het slachtoffer kenden ze niet. Ze zagen hem niet eens als een mens. ‘Dat fascineerde me,’ zei De Stoop in Trouw, ‘het terloopse, het nonchalante, het banale van zo’n misdrijf.’
Het verhaal maakte me woedend. De Stoop was dat aanvankelijk ook, maar daar liet hij het niet bij. Hij wilde begrijpen waarom die jongens zo geworden zijn en ging op zoek naar hun leven. Kansarm, beschadigd, opgegroeid op een naargeestige plek. ‘Een negentiende-eeuwse arbeidersbuurt met verveloze rijtjeswoningen en pakhuizen in rode baksteen rond fabrieksschoorstenen waar al decennia geen rook meer uitkomt.’
Ook de laatste jaren van oom Daniel reconstrueerde hij zorgvuldig. Een man die al jong boer wilde worden, trouw aan zijn grond, jaren tevergeefs verliefd op de dochter van de slager. Wie Dit is mijn hof heeft gelezen, weet hoe mooi De Stoop schrijft over de teloorgang van de boerenstand. Van de tweehonderd hoeves die er eind jaren 90 waren zijn er nog vijf over. Ook Daniel raakte zijn land kwijt, en kwam in een isolement terecht, eenzaam maar fier in zijn vierkantshoeve. Ja, het lezen van De Stoops boeken stemt weemoedig en je voelt bewondering dat hij zo diep in deze schrijnende levens is gedoken.
Het derde perspectief is dat van De Stoop zelf, die pas maanden na Daniels dood op de hoogte werd gebracht. Hij bleek een van de erfgenamen van de afgebrande hoeve. Nog weer later, bij de begrafenis van zijn moeder, hoorde hij dat er een proces kwam, en hij besloot namens de familie de verdediging op zich te nemen. Met succes: de jongens werden veroordeeld en kregen zware straffen.
Later zocht hij een van hen op in de gevangenis, maar schuldinzicht hoorde hij niet in diens woorden. De laatste zin in het boek: ‘De tijd is om. Hij staat op, buigt zich over het tafeltje en reikt me de hand.’ Of Chris De Stoop de hand heeft aangenomen, laat hij in het midden.
Uitgeverij De Bezige Bij 256 blz. € 22,99 (e-book € 13,99)
