Hier zijn we ****
Graham Swift kan fabelachtig schrijven. Van zijn vorige, Moeders zondag, over een bepalende dag uit het leven van een dienstmeisje, was ik zo onder de indruk dat ik het iedereen opdrong. Hoe doet-ie het? Zo licht schrijven en toch zo gelaagd en betekenisvol. Onderkoeld en toch emotioneel. Zo veel in zo weinig bladzijdes. Het is vernuftig, het is… magisch.
Ook nu heet Swift zijn verhaal in het verleden gezocht, ditmaal is de pier in Brighton het decor, in 1959. In het theater op die pier vergapen vakantiegangers zich avond aan avond aan een varietéshow. Jack Robbins is de artiest die alles vrolijk aan elkaar babbelt, met een lekker liedje, wandelstok, strooien hoed, tapdansen, dat werk. Dat het elke avond weer een lijden voor hem is, weet niemand. ‘Hij bevond zich in een fragiel bouwsel boven woelige baren’, schrijft Swift dan. Zijn vriend Ronnie heeft een populaire act met Evie White. ‘Pablo and Eve’ noemen ze zich, illusionisten.
Swift weet deze wereld, die op het punt staat te verdwijnen, geweldig op te roepen. Ook schetst hij soepel de achtergronden van Jack, Evie en vooral die van Ronnie. Die is als oorlogsevacué in het begin van de Tweede Wereldoorlog bij kinderloze adoptieouders terechtgekomen. Ook zo’n verhaal waar ik niet veel van wist, vergelijkbaar met Joodse ondergedoken kinderen die na de oorlog hun eigen ouders amper herkenden. Voor Ronnie is het een heerlijke plek vergeleken bij het armzalige arbeidersmilieu waar hij vandaan komt. Zijn adoptievader is een werkeloze illusionist die hem inwijdt in de wereld van de magie. Ronnie heeft zijn bestemming gevonden. Altijd zal hij terugverlangen naar die tijd, nooit meer zal hij kunnen wennen aan zijn moeder, in die cruciale jaren is zijn toekomst bepaald. Zijn biologische vader, een aangewaaide zeeman, is verdronken. Diens enige bijdrage aan Ronnies leven is een papegaai geweest, die later nog een verrassende rol gaat spelen en op de cover van het boek terecht is gekomen.
Je voelt meteen wel aan dat de spanning in de driehoek Ronnie-Evie-Jack zit. Ronnie en Evie zijn in het echt ook een stel, verloofd, en haar ring met diamant ‘een zichtbare toevoeging aan haar zilverkleurige pakje, dat voornamelijk uit veren bestaat. Maar op pagina dertien staat al dat ze hem uiteindelijk heeft afgedaan. Swift kijkt vooruit, en hij blikt ook terug: Je zit net lekker in die varietéwereld, als hij doodleuk schrijft, na een enkele witregel: ‘Nu is Evie White vijfenzeventig. Het is 2009…’ Dan ben je pas op een derde van het boek. Vanaf daar kijk je door Evies ogen terug. Jack, met wie ze vijftig jaar was getrouwd, is een jaar daarvoor overleden. Subliem switcht Swift en manipuleert de lezer… Magisch! Applaus!
Uitgeverij De Arbeiderspers 192 blz. €21,50 (e-book € x,xx)
