Recensie Mieke: Kes van Barry Hines

Billy Casper richt een torenvalk af, die hem een uitvlucht biedt uit zijn vreugdeloze leven – totdat het op brute wijze misgaat.

Kes ***

Barry Hines ziet er uit als de nette broer van Roger Daltrey, van de Who. Een schrijver die zijn roem voornamelijk te danken heeft aan één boek: ‘ A kestrel for a knave.’ Dat is een citaat uit een 15e eeuws manuscript: ‘Een adelaar voor een keizer, een giervalk voor een koning, dan volgt een hele serie combinaties die eindigt met: ‘een torenvalk voor een knaap.’ Dat het zo’n klassieker is geworden heeft alles te maken met de briljante verfilming door Ken Loach uit 1969. We zien dan ook de jonge hoofdrolspeler op de voorkant. Een koppie om te zoenen!

Billy is een kansarme jongen van vijftien, die opgroeit in Yorkshire, een mijnstreek in het noorden van Engeland. Zijn oudere broer Jud, met wie hij in één bed slaapt, werkt in de mijn. Zijn vader is weggelopen en zijn moeder is liefdeloos, egoïstisch en promiscue. Op school wordt hij gepest. Ja, Ciske de Rat is er niets bij. Er zijn trouwens opvallend veel overeenkomsten: afwezige vader, lijfstraffen op school, en één meester die hem wél ziet staan.

Billy ontvlucht zijn gewelddadige thuis en zwerft veel in de bossen. In de natuur komt hij tot rust. Hij steelt een jonge torenvalk uit het nest en met behulp van een gejat handboek voor valkeniers lukt het hem om Kes, zoals hij de valk noemt, af te richten. Het lukt hem met eindeloos veel geduld de valk zover te krijgen dat hij uit zijn hand eet en zonder lijn bij hem terugkeert.  Eindelijk iets wat hij wel kan, en waar hij die nare buitenwereld niet bij nodig heeft. Hij zorgt zelf voor voedsel door mussen te schieten met een buks.

Hines schrijft heel precies, hij dwingt je om zorgvuldig te lezen:’ Billy koos een grasspriet en trok hem voorzichtig tussen de andere uit. Onder aan de spriet verbleekte het groen tot wit, en dat bleke uiteinde stak Billy tussen zijn tanden, waarna hij erop begon te knabbelen en te zuigen.’ Dat is de kracht van zijn proza, maar soms vertraagt het teveel. Het werkt bij een scene waarin de jongens met een Spaans rietje op hun handen worden geslagen, dan ervaar je de pijn bijna zelf, maar een voetbalwedstrijd op school wordt wel erg minutieus beschreven..

Het buitenbeentje dat troost zoekt in de vriendschap met een dier is natuurlijk een klassiek gegeven. De sentimentaliteit ligt altijd om de hoek te loeren en bij Hines gaat het net goed. Hij heeft Billy niet té vertederend gemaakt. Billy is ook een rotjoch,  dat tiert en steelt en op school de kantjes er af loopt. Als hij het geld dat hij beloofd had in te zetten op paardenraces voor zijn broer, besteedt een fish en chips, zodat zijn broer 10 pond misloopt, gaat alles mis.

Er staat een leuk nawoord in, waarin de schrijver dertig jaar na verschijnen terugkijkt, en bedenkt wat hij nu anders zou doen. En hij vertelt over reacties van lezers. Voor sommige is het boek levensbepalend geweest. ‘Billy’s zijn er natuurlijk nog steeds.

Fijn voor hen dat ‘Kes’ nu eindelijk vertaald is!

Uitgeverij Podium 224 blz. Hardcover €19,99 E-book €9,99