Kitchen ****
In het nawoord schrijft Yoshimoto: ‘Het besef dat dit boek zo goed verkocht is, heeft me meermaals naar adem doen happen.’ Dat het boek in 1988 zo’n wereldwijde hit was, (vijf miljoen exeplaren) ís ook bijzonder. Ook ik las het destijds, maar ik kon me er weinig van herinneren. Misschien omdat het over zo’n universeel thema gaat?
Yoshimoto heeft het over ‘een haast ondraaglijk harde kant aan verdriet en eenzaamheid die voortkomt uit een gevoelige persoonlijkheid.’ Ook wil ze ‘mensen bereiken van wie het hart is opgedroogd.’ Je zou denken dat het allemaal kommer en kwel wordt, maar het boek is juist heel licht, het begint met een lofzang op de keuken. De hoofdpersoon Mikage Sakura is er dol op. Ze slaapt het liefst naast de koelkast. Mikages ouders zijn beiden een vroege dood gestorven en als ook haar oma, die haar in huis had genomen, doodgaat, is ze de wanhoop nabij. Dan staat opeens een jongen voor de deur die ze vaag kent, hij vraagt of ze bij hem en zijn moeder in huis komt.
Zijn ravissante moeder, ‘van wie een diepe fonkelende charme uitging’, blijkt eerder zijn vader geweest. Een trans vrouw was in de jaren 80 wel een bijzonderheid, en ik vermoed dat het een van de redenen is dat dit boek weer is vertaald. Mikage komt in de flat van Eriko en haar zoon langzaam tot rust, ze slaapt op de bank en bakt taarten in de keuken. Tot Eriko wordt vermoord…
Ook in het tweede verhaal (het boek bestaat uit twee novelles) is er verdriet om een gestorvene. De vriend van een studente komt om bij een auto-ongeluk bij de brug over een rivier. Hij bracht de vriendin van zijn jongere broer weg, die ook omkomt. Het is de manier waarop Yoshimoto hun leegte beschrijft is, die haar proza zo bijzonder maakt. D studente kan niet slapen en besluit te gaan joggen bij het eerste ochtendlicht. De broer gaat zich kleden in het schooluniform van zijn vriendin. ‘Zijn matrozenuniform was wat voor mij hardlopen was. Het vervulde exact dezelfde functie. Beide waren niet meer dan een hulpmiddel om onze wegkwijnende harten erdoorheen te helpen. Het leidde ons af en we wonnen er tijd mee. ‘
De manier waarop de schrijfster haar uiteindelijk afscheid laat nemen van haar geliefde is magisch, letterlijk. Want het leven gaat wel door: ‘Afscheid en dood zijn pijnlijk. Maar een vrouw moet haar tijd niet verdoen aan een liefde als ze niet denkt dat het haar laatste zal zijn.’
Het is en blijft een troostrijk, wonderlijk boek, Kitchen. Tijdloos ook, ondanks de typemachine en de vaste telefoon (waar wel al eten mee wordt besteld!) En je leert er ook nog wat van: wist u dat er in het Japans een vrouwen- en een mannentaal bestaat? En als er staat: ‘Ik huilde keihard, waardoor ik als man geen taxi kon nemen’, snap je dat de opvattingen over mannen- en vrouwenrollen in Japan veel traditioneler zijn dan bij ons, zeker in 1988.
Uitgeverij Das Mag 201 blz. € 22,50
