Luister *****
De recensenten kwamen sterren te kort om dit boek aan te prijzen. Is het echt zo goed? Ja, het is spannend, het heeft diepgang, terwijl het luchtig en soms geestig is opgeschreven. Het verhaal samenvatten is lastig, er zitten verhaallijnen in die op ingenieuze wijze met elkaar verbonden blijken. Bronwasser houdt je op het puntje van je stoel en heeft de touwtjes stevig in handen, zonder dat het bedacht voelt. Van een ingewikkelde constructie heb ik weinig last. Wel tempo maken!
Er is een korte proloog waarin de verteller Marie een zekere Flo aanspreekt, die bij een Parijse aanslag gewond is geraakt. Het is 2021. Kennelijk heeft ze een geschiedenis met deze docente, die fotografieles gaf. Als lezer begrijp je wel dat dat later komt.
‘Onze geschiedenis was een steentje in mijn schoen dat ik negeerde, maar toen ik het tevoorschijn had gehaald kreeg ik het niet meer teruggeduwd. Je zult er even de tijd voor moeten nemen. Luister.’
Nou, dat doen we, maar dan krijgen we het verhaal van Philippe Lambert, een telg uit een rijke Parijse familie, een gevoelig ventje dat vreselijke gebeurtenissen kan zien aankomen. Na zijn huwelijk en de komst van een zoontje gaat het beter, maar als er een mollige Duitse au-pair in huis verschijnt, heeft hij de onbedwingbare neiging haar te ‘overmeesteren’ ook al begeert hij haar niet.
Dan pas gaan we terug naar Marie, en lezen we wat er zich tussen haar en Flo heeft afgespeeld op de fotoacademie, in 1987. Flo is een overrompelende persoonlijkheid die de provinciaalse Marie volledig inpakt, en daar heel ver in gaat. Grensoverschrijdend gedrag maar dan anders. Marie vlucht naar Parijs, waar ze een van de volgende au-pairs van de Lamberts wordt. Zo vlecht Bronwasser het verhaal in elkaar.
‘Parijs bestond uit klapdeuren, zoals in restaurants in stomme films. Tussen het voor- en achtergedeelte bestond bijna niets. Podium en coulissen, bovengronds en ondergronds, heden en geschiedenis-continu stapte ik van de ene naar de andere kant. Het was niet eens stappen, ik viel erdoorheen.’
Het deel waarin de belevenissen van Marie in het gewelddadige Parijs van de jaren 80 worden beschreven, is meesterlijk. Haar krappe dienstbodenkamertje, waar ze zeven trappen voor op moet. Het echtpaar: ‘ze zagen er goed uit samen, maar ze raakten elkaar nooit aan’. De taal. In het begin verstaat ze niks, maar ‘eindelijk zwaaide de deur in de muur van de taal open. Marie schrijft op wat haar is overkomen, Ze vertelt het nog steeds aan Flo. Ze gaat zelfs weer fotograferen. ‘Ik ging beter zien, ook zaken die er altijd al waren. Waren het toch jouw lessen, Flo?’ Ook dat speelt een belangrijke rol in dit boek: de fotografie, en de kunst van het kijken. In Flo’s onorthodoxe lessen moesten ze leren ‘wat aan registratie voorafgaat’. ‘Wie ziet kan vertellen’ leerde Marie van Flo. En Bronwasser dus ook.
Hoe Philippe Lambert met zijn griezelige visoenen aan het eind weer een rol gaat spelen en alles bij elkaar komt: geweldig!
Uitgeverij Ambo|Anthos 254 blz. € 22,99 (e-book € 12,99)
