Maak het mooi ***
Voor iemand die nooit iets van Thomas Verbogt las, is het niet makkelijk uit te leggen waar zijn boeken over gaan. Steekwoorden: Herinneringen. Gevoelig. Ontroerend.
Hoofdpersonen zijn altijd Thomas Verbogt-achtige mannen. Ze blikken terug op hun leven, ze vragen zich af wat er eigenlijk precies gebeurd is en wat dat voor invloed op hun leven heeft gehad. Verlangen naar vroeger zit erin. Zijn boeken heten: Als de winter voorbij is, of Hoe alles moest beginnen, poëtische, weemoedige titels. Maar zwaar wordt het nooit, eerder lichtvoetig, en ja, ook geestig. Verbogt wil de tijd terughalen. Maar hoe doe je dat? En waar gaat het hem dan om?
Gelukkig is hij zo aardig om in het boek zelf een antwoord te geven: In mijn werk zijn er weinig boeken die gaan over grote beslissingen die echtscheidingen veroorzaken of moord en geweld, over existentiële dilemma’s, niet omdat het me allemaal niet interesseert, want dat doet het wel, maar iedereen heeft het daarover. Mij fascineert vooral wat zich daaronder voltrekt, wat er begon op het moment dat je je losmaakte uit de moederschoot.’ Een lang citaat, dat meteen een indruk geeft van zijn stijl, en zijn meanderende zinnen. Die zijn vaak uitgebreid, maar komen altijd op hun pootjes terecht. Stilistisch is het puik.
Het verhaal begint met een herfstdag, de ik-figuur loopt door Nijmegen – kennelijk een onuitputtelijke bron want bijna al zijn boeken zijn daar gesitueerd – en denkt aan een zondag in juni 1960, toen hij als zevenjarige heilige communie deed. Na een gevecht met straatjongens staat hij opeens oog in oog met een meisje, Jana, ‘het is sensationeel’. ‘Ze tilt me nu mij leven in. Ik had het natuurlijk niet in de gaten, maar daarom wil ik dat moment vasthouden.’
Later zal deze Jana terugkeren, evenals haar zus Nienke, met wie de verteller een korte verhouding krijgt die zijn hele leven zal blijven beïnvloeden. Ook vriendschappen komen voorbij, die heerlijke tijd van je afzetten tegen school en slempen in je vaste kroeg, het luisteren naar Jefferson Airplane en Dylan. Bij vlagen deed het me denken aan Annie Ernaux’s ‘de Jaren’, bijvoorbeeld als hij het heeft over zijn ouders: Aan de duizend mogelijkheden het leven ruimer te maken, komen ze niet toe. Dat hebben ze niet geleerd, zo zijn ze niet opgegroeid, de oorlog onderbrak die periode van opgroeien, maakte alles wat te verkennen was onbelangrijk, maakte hen onbelangrijk, hief alle mogelijkheden op. En een paar jaar later was dat allemaal voorbij en waren ze ouder geworden en keken ze om zich heen zonder veel raad te weten met wat hen te doen stond. Onvoorstelbaar was het dat The Beatles meer te bieden hadden dan God of hun redelijkheid.
Weer een lang citaat, sorry, maar zo raak en herkenbaar. Verbogts insteek is anders. Hij schrijft, zegt hij, om ergens in de buurt te komen, in de buurt van een antwoord dat niet bestaat, het antwoord op de vraag hoe te leven. ‘Ik stamel en ik tast. Ik verken een landschap dat zich niet laat kennen.’ Als je daarin mee kunt gaan is dit een schitterend boek.
Uitgeverij Nieuw Amsterdam 303 blz. € 22,99 (e-book € 12,99)
