Recensie Mieke: Mrs. Degas van Arthur Japin

Parijs, 1912. Wanneer de schilder Edgar Degas zijn huis uit moet, duikt een jonge vrouw op om zijn archieven te helpen ordenen.

Mrs. Degas ****

Arthur Japin schreef over Nijinski (Vaslav), over Tsjaikovsky (Kolja) en over vliegtuigpionier Alberto Santos Dumont (De gevleugelde). En alweer heeft hij een fascinerend negentiende-eeuws personage te pakken, de schilder Edgar Degas. Hoe zoekt hij ze uit? Daar heeft hij zelf antwoord op gegeven: ze zoeken hém uit.

In dit geval gebeurde dat tijdens een bezoek aan New Orleans. Japin wist dat Degas daar ooit geweest was om zijn familie te bezoeken, zijn broer Paul had er een negotie. Diens nazaten wonen nog steeds in het familiehuis dat je kunt bezoeken. Daar hangen reproducties van Degas’ schilderijen. Estelle, het blinde nichtje en echtgenote van Paul, is vaak afgebeeld, terwijl ze bloemen schikt. Waarom doet een blinde dat? Bloemschikken? En waarom is ze zo vaak geportretteerd? Op zo’n moment ontstaat er een enorme nieuwsgierigheid… Die uiteindelijk uitmondt in een roman, na ongetwijfeld heel veel research.

Nu kun je hele verhalen en theorieën bedenken over het type personage dat Japin uitzoekt: buitenbeentjes, mensen die in hun jeugd beschadigd zijn en nieuwe wegen in hun leven zoeken. En dat kun je ook allemaal moeiteloos in verband brengen met zijn eigen jeugd. Dik, gepest, een vader die zelfmoord pleegde… Het is allemaal al vaak langsgekomen in de vele interviews met de schrijver. ‘Ik heb mijn jeugd overleefd door te leven in mijn fantasie.’ Gelukkig maar zou je bijna zeggen, want het heeft weer een prachtige roman opgeleverd.

We komen het leven van Degas binnen in 1912, hij woont in Parijs, 37 Rue Victor Massé. Eerste verslag staat er. ‘Zeker twee, drie jaar zijn die haren en die baard niet meer geknipt en op een wasbeurt kunnen we alleen maar hopen.’ De oude Degas is oud, verwilderd en grimmig, achterdochtig, blind… Maar wacht even…. Verslag? Wie schrijft dit? En aan wie wordt er verslag gedaan? Met welk doel? Er zullen nog veel verslagen volgen van een vrouw die hem helpt om orde te scheppen in de enorme chaos en persoonlijke bezittingen van de schilder voordat we daar als lezer achter komen…  Dat drijft je voort als lezer. Heerlijk. Je weet dat die ontknoping komt, en ondertussen is het genieten.

De roman is heel vernuftig opgebouwd. Tussen de verslagen door van de mysterieuze vrouw die langzaam zijn vertrouwen wint, worden episodes uit vroeger tijden geschetst. Hoe zijn nichtje Estelle met haar zussen vluchtte uit de gruwelijke Amerikaanse burgeroorlog. Aanvankelijk logeerden ze in Parijs bij de nog jonge schilder, die verliefd op haar wordt. De liefde wordt beantwoord, maar Edgar aarzelt omdat zij als achttienjarige weduwe nog in de rouw is. Zijn broer Paul, type schuinsmarcheerder, slaat wel toe. Estelle trouwt met hem en gaat terug naar ‘de nieuwe wereld’. Daar zoekt Edgar haar later op en schildert haar. Ook een vorm van liefde.

Ik heb niet alleen genoten van dit boek, het is ook spannend, en je steekt er wat van op. En ik ging de schilderijen van Degas, die in het boek beschreven staan, (digitaal) opzoeken. Ik kreeg zowaar zin om naar New Orleans te gaan. Heel even dan.

Uitgeverij de Arbeiderspers 336 blz. hardcover € 23,99