Muizen & mensen ****
Klassiekers. Soms herlees je ze, maar soms lees je ze voor het eerst, en dat is eigenlijk het leukste. Een nieuwe vertaling is een mooie aanleiding. De Amerikaanse Nobelprijswinnaar John Steinbeck schreef Of mice and men (1937) oorspronkelijk als toneelstuk, en maakte er later een novelle van. Het verhaal van twee mannen die tegen de klippen op dromen van een betere toekomst heeft een universeel thema dat blijft aanspreken.
‘Op de zandoever onder de bomen ligt een dikke laag bladeren die zo broos zijn dat een hagedis ze alle kanten op laat vliegen als hij erdoorheen rent. ‘s Avonds komen er konijnen uit het struikgewas om op het zand te zitten, en de vochtige zandbanken zijn bedekt met de nachtelijke sporen van wasberen…’ Heet dat niet een ‘Natureingang’? Een verhaal beginnen met de beschrijving van de natuur. Ik geloof het wel. De stille kracht is er een mooi voorbeeld van, van Couperus. Deze mag er ook zijn, over de rivier Salinas.
Die konijnen hierboven komen niet zomaar uit het struikgewas, die spelen nog een rol in het verhaal: Twee mannen, arme dagloners, komen aan bij een ranch; George en de zwakbegaafde Lennie. Ze zijn gevlucht van hun vorige boerderij omdat Lennie was beschuldigd van het aanranden van een meisje. Ze willen niet zo lang blijven bij hun nieuwe baas, lang genoeg om wat geld opzij te leggen en hun droom te verwezenlijken: een huisje voor hun tweetjes met een lapje grond, waar ze ‘van het vette der aarde’ kunnen leven. Ze raken niet uitgepraat over de toekomstige groenten in de tuin, het schuurtje, de boomgaard en het varkenskot. En de konijnen dus.
Lennie verheugt zich het meest op het voeren van de konijnen, ‘en maar knabbelen en knabbelen’. Hij ziet het voor zich. Hij is een aandoenlijke man, sterk als een beer, maar met een kinderlijke inborst, die het liefst zachte dingen aait. Muizen, hondenpups, en… konijnen. Helaas aait hij de diertjes vaak zo hard dat ze er aan bezwijken.
Vanaf het begin voel je dat het mis zal gaan: de baas ‘ken flink kwaad worden’ en de vrouw met wie hij pas getrouwd is, is ‘een sjanserig type’. Het gaat ook mis, er ontstaat een handgemeen waarbij Lennie de hand van de baas verbrijzelt. En daar blijft het niet bij. Ik zal het dramatische en ontroerende einde niet verklappen, want misschien zijn er lezers die het verhaal nog niet kennen. En dat verhaal ontroert nog steeds. Steinbeck is een meesterlijke verteller, hij schetst het harde leven in Amerika van rondtrekkende mannen aan het begin van de 20e eeuw prachtig…
Uitgeverij Van Oorschot 136 blz. € 19,99 (e-book € 9,99)
Volgende week
Bespreekt Mieke Sonja’s zoon van Emuna Elon.
En wat vindt u ervan? Geef uw mening over dit boek en lees de mening van anderen op miekesleesclub.nl
