Recensie Mieke: Ogentroost van A.H.J. Dautzenberg

Experimentele roman. Ef kan praten met dieren en planten en probeert vrede en liefde aan de wereld te schenken door het Zonnelied te verklanken.

Ogentroost ***

Ik heb in geen tijden zo’n raar boek gelezen als Ogentroost. Zat ik nou een sprookje te lezen over een vrouw, die praat met bloemen en bijtjes? Zo begint het wel, maar al gauw ontwikkelt het verhaal zich zo bizar dat ik er steeds minder greep op kreeg.

Mensen die A.H.J. Dautzenberg een beetje kennen weten dat hij graag provoceert en buiten de gebaande paden treedt, maar dit is wel weer een stapje verder. Op zichzelf leuk, vind ik, maar het duurde lang voor ik enig benul kreeg van wat Dautzenberg nou eigenlijk wil zeggen met dit boek. Maar misschien is dat wel helemaal niet de bedoeling. Hij zet ons graag op het verkeerde been, of op helemaal geen been.

Herinnert u zich zijn boek Samaritaan over zijn afgestane nier, die verzonnen bleek, maar toch weer niet. Spelen met de werkelijkheid, hij is er een meester in. Aan literaire verwachtingen heeft hij maling. Aan de ene kant bewonder ik hem hier om, en sinds ik zijn autobiografische Ik bestaat uit twee letters las kan hij bij mij ook beslist een potje breken, maar ik moet het nog wel een beetje kunnen volgen, ja!

Er komen allerlei maatschappelijke thema’s langs, gender, omgang met de natuur, zelfgekozen levenseinde, verstoord contact met ouders. Het gaat over angst, eenzaamheid, en je zou er met een beetje goede wil ook nog de verbeelding van een psychose in kunnen zien. En als je hele pagina’s tegenkomt die uit getallen of het gezoem van vliegen bestaan, denk je dat je in een dadaïstisch universum bent beland.

Is er ook nog een verhaal? Jazeker. Ef is een vrouw (of een man?) die zich heeft teruggetrokken op een uithoek van een camping, waar ze in een oude camper woont. Ze loopt rond in een pij en heeft een tonsuur, en ze wil het Zonnelied van Franciscus ten gehore laten brengen door strontvliegen. Die heeft ze opgesloten in een schuur, om hun conditie en zangvaardigheid te verbeteren eet ze af en toe een kipfilet, omdat die voedzame poep oplevert. Verder is ze strikt vegetarisch.

Tegen Feline, de wesp: ‘Natuurlijk maak ik jullie niet dood. Ik maak geen enkel levend wezen dood. We zijn toch allemaal gelijk’. Zelfs pad Fidan die in een vijvertje woont mag van haar alleen dode insecten eten. Ef heeft een paradijs gecreëerd, dat uiteraard niet haalbaar is. Stemmen uit het verleden klinken steeds luider en de boel loopt gigantisch uit de hand.

En dan opeens, honderd pagina’s voor het einde, zitten we in een conversatie tussen actrice Halina (Rijn) en regisseur Alex (van Warmerdam) die het hebben over de verfilming van dit verhaal. Er volgen recensies van de film, waar Carice (van Houten) ook in meespeelt, en een hilarisch gesprek van Alex bij Frits Spits in de Taalstaat.

Op de vraag of zijn boodschap wordt begrepen zegt Alex: ‘Ik weet niet of ik een boodschap heb, ik denk het eerlijk gezegd niet. Ik wil wegblijven van de gangbare paden, andere, parallelle werkelijkheden verkennen, en de kijker daar deelgenoot van maken.’ Oké, maar of dit een fijn boek heeft opgeleverd?

Uitgeverij Atlas Contact 336 blz. € 22,99 (e-book € 12,99)