Verzamelde verhalen *****
Ik dacht dat ik het meeste werk van Julian Barnes wel gelezen had, maar nu blijk ik de drie verhalenbundels over het hoofd te hebben gezien. Gelukkig is deze dikke pil nu verschenen waarin ze allemaal staan. Ieder verhaal is raak. Barnes is zo’n goede schrijver, het lijkt wel of hij geen slechte zin kan maken. Natuurlijk zit er verschil in de oudere en jongere verhalen. Die uit de bundel Over het kanaal uit 1996 zijn het ingewikkelds, in die zin dat het even duurt voor je snapt in wat voor situatie je je bevindt. Veel historische fictie, een genre waar Barnes dol op is, en veel over de tegenstelling Frankrijk-Engeland, waar hij óók dol op is.
In ‘Verbinding’ gaat een keurig Frans gezelschap op pad om het losgeslagen goddeloze Engelse werkvolk te bekijken, dat werkt aan de spoorweg Rouen – Parijs. In de negentiende eeuw werd iets groots verricht! Vijfduizend Britse arbeiders werkten er, en nog eens vijfduizend Nederlanders, Spanjaarden en Polen. Wat tijdelijke buitenlandse werkkrachten betreft is er niets nieuws onder de zon.
Het lijkt of Barnes in de latere bundels simpeler is gaan schrijven, en dit bedoel ik als compliment. Hij heeft minder woorden nodig om situaties haarscherp neer te zetten. Terugkerende thema’s zijn onbetrouwbare herinneringen en ouder worden. Vooral oudere echtparen beschrijft hij weergaloos, en herkenbaar. ‘Tuinwereld’ begint zo:
Ze hadden, na acht jaar samenzijn, het stadium bereikt dat ze elkaar nuttige cadeautjes waren gaan geven, cadeautjes die eerder hun gezamenlijke levensproject bevestigden dan hun gevoelens uitdrukten. Als ze setjes klerenhangers, voorraadpotten, een olijfontpitter of een elektrische puntenslijper uitpakten, zeiden ze ‘Net wat ik nodig had’, en meenden ze het ook nog.’
De serie verhalen ‘Bij Phil en Johanna’, waarin een internationale groep vrienden in steeds verdere staat van dronkenschap kleine en grote problemen bespreekt, na het nuttigen van stoofschotel van lamsnek of iets dergelijks is ronduit hilarisch. Cosmopoliet Barnes neemt graag de onverwoestbare gewoontes van de Britten op de hak, maar hij stiekem houdt hij er ook van. Over marmelade bijvoorbeeld:
‘Die hebben we in de States ook.’ ‘Jullie hébben het in potjes bij het ontbijt in hotels. Maar jullie máken het niet zelf thuis. Jullie begrijpen het niet.’ ‘De Fransen hebben het ook. Confiture d’orange.’ ‘Zelfde verhaal. Dat is gewoon jam. Sinaasappeljam.’
En zo gaat het maar door. Heerlijk. En razendknap om zo’n gesprek dat alle kanten opgaat, zo gevat en geestig weer te geven.
Het vrouwelijke schrijversduo dat gezamenlijk lezingen geeft maar elkaars werk eigenlijk niet zo goed vindt in ‘Naar bed met John Updike’ mag er ook wezen. Of de vriendinnen in ‘Wat je niet allemaal weet’ die, kibbelend bij het ontbijt, liefdevol spreken over hun overleden echtgenoten, die hun overspelige gedrag of ware geaardheid meenamen in hun graf. En dan heb ik ze nog niet eens allemaal gelezen. Gelukkig!
Uitgeverij Atlas Contact 672 blz. €29,99 (e-book €9,99)
