Recensie Mieke: Zomervacht van Jaap Robben

De dertienjarige Brian zorgt voor zijn gehandicapte broer.

Zomervacht ****

Een mannenwereld, een verloederde, vieze, slordige en amorele mannenwereld, waar alleen blikjes bier en energiedrank worden gedronken, waar platgereden konijnen van de weg worden geschraapt om als hondenvoer te dienen en waar eten hetzelfde is als friet halen. Het is soms doorzetten om je door zoveel ellende en smerigheid te ploeteren.

Brian leeft met zijn vader, die hem steevast Brai noemt, in een caravan op een aftands bedrijventerrein. Zijn enige broer, Lucien, is verstandelijk en lichamelijk beperkt en zit in een inrichting. Brian observeert de ongelukkige zielen genadeloos.  ‘Hij stoot een soort gekraak uit. Zijn tandeloze mond gaat wijd open. Ik kan erin kijken. Het lijkt de binnenkant van een schelp, en zijn uitgestoken tong het vlezige beest dat daarin leeft.’

Als het tehuis gerenoveerd moet worden in de zomer, kan Lucien tijdelijk naar huis. Zijn vader, ‘in zijn haren ruikt het naar versleten vloerbedekking’, is tuk op het geld dat dat oplevert. De moeder is op huwelijksreis met haar nieuwe man dus die komt in het verhaal amper voor, op een paar flashbacks na, toen er nog enigszins sprake was van een gezinsleven. Dat een instelling zo’n zwaar gehandicapte jongen toevertrouwt aan een vader aan de zelfkant van de samenleving, is onwaarschijnlijk, maar het gebeurt: met bed en al wordt hij afgeleverd, inclusief zak pillen. De verzorging komt neer op Brian, die hem met bewonderenswaardige toewijding zelfs weer leert lopen. Hij wordt geholpen door Emile, een gescheiden man met een aquarium die tijdelijk een versleten caravan huurt van Brians vader. Stiekem knijpt Brian er met de brommer af en toe tussen uit om naar Selma te gaan, een meisje van negentien uit de inrichting, want ja, dertien… Dan ‘gloeit er onder in mijn buik iets wat ik daar nog nooit heb gevoeld’.

Bepaalde scènes las ik met afgewend hoofd, en dichtgeknepen neus. Luiers vol poep en pis, ‘zijn luier is een volle spons die bij elke beweging wordt uitgeknepen’, gehandicaptenzelfbevrediging, een hond die crepeert doordat zij de pillen van Lucien oplebbert, er is weinig dat je bespaard blijft. De confrontatie van vader en Emile is onvermijdelijk en aan het eind gaat ook het aquarium in diggelen, daar kon je op wachten.

Het contrast tussen deze rauwe omgeving en de zorgzaamheid van Brian is de kracht van Zomervacht. Tussen alle schroot is er genegenheid, en vooruit: liefde. Als Lucien zijn voet bezeert, en Brian zich schuldig voelt, zegt Emile: ‘Dat had jij niet kunnen voorkomen.. je doet wat je kunt. Iemand als je broer bezeert zich snel. Je bent al een soort vacht voor hem.’ Mooi.

Uitgeverij De Geus  320 blz. Hardcover € 21,99 (e-book € 11,99)

Volgende week

Bespreekt Mieke Er is niemand bij de kalveren, het in Duitsland goed ontvangen debuut van Alina Herbing.

En wat vindt u ervan? Geef uw mening over dit boek en lees de mening van anderen op miekesleesclub.nl