De jongeman ***
In De jaren komt hij wel even langs, de jonge minnaar, als een soort goedmaker voor al het seksuele leed uit haar jeugd, maar veel acht had ik er niet op geslagen; er gebeurde immers zoveel in dat turbulente leven. Ten onrechte, blijkt nu, want de vijf jaar durende relatie die Annie Ernaux beschrijft met een man die dertig jaar jonger was, blijkt wel degelijk bepalend geweest voor haar schrijverschap.
Hij zet haar namelijk aan het denken over wie ze is, en was. En ze zet zich eindelijk aan het schrijven van ‘het verhaal van die clandestiene abortus, waar ik al geruime tijd omheen draaide.’ Een boek dat in het Nederlands Het voorval heet. Het betekent ook het einde van hun verhouding ‘alsof ik hem wilde losscheuren en uitdrijven, zoals ik meer dan dertig jaar geleden met dat embryo gedaan had.’
Ernaux schrijft in de ik-vorm, en ze spaart zichzelf en haar motieven niet. Ze voelt geen enkele schaamte, ook al heeft deze 25-jarige A. zijn vriendin voor haar verlaten. ‘Onze relatie kon worden bezien vanuit het oogpunt van eigen profijt. Hij gaf me genot en liet me iets herbeleven wat ik nooit had gedacht te zullen herbeleven.’ Zij heeft meer geld, en neemt hem mee op reisjes naar Madrid en Venetië. Ze gebruikt hem in zekere zin, maar ze wijdt hem ook in in de literatuur, toneel.
Natuurlijk kijkt de buitenwereld mee. Als ze op het strand liggen worden ze heimelijk gadeslagen, en getaxeerd. Hoe oud zou die zijn? Denk: president Macron en zijn echtgenote, die schelen ook 25 jaar. Terwijl een man met een vrouw die zijn dochter kan zijn, makkelijk wordt geaccepteerd. Ze vindt het geen probleem om op een dun matrasje te liggen in een armoedige studentenkamer, of goedkoop stokbrood te eten uit de supermarkt. ‘Hij beminde me met meer passie dan mij op mijn 54e ooit door een geliefde was betuigd.’
Maar wat misschien nog wel belangrijker was, ‘Hij belichaamde de herinnering aan mijn eerste wereld’ ‘hij was het vleesgeworden verleden. ‘Van een afstand kan ze naar haar eigen leven kijken, en het als het ware herbeleven. Soms komt het verleden letterlijk dichtbij. Zijn kamer kijkt uit op het ziekenhuis waar ze na haar clandestiene abortus terechtkwam.
Voor wie De jaren niet las of het werk van Ernaux niet kent, is dit geen handig instappertje. Als ze de Nobelprijs voor literatuur niet had gewonnen dan was zo’n miniem boekje nooit verschenen natuurlijk. 46 pagina’s telt De jongeman, eigenlijk maar 34, want er zit een flink nawoord bij van de gelauwerde vertaler Rokus Hofstede. Maar alles waar Ernaux op staat is goud waard tegenwoordig.
In het nawoord rakelt vertaler Rokus Hofstede nog een avond op in maart 1998, Ernaux was in Amsterdam, nav de publicatie van haar boek De schaamte. Hofstede had het vertaald, hoewel hij geen werkbeurs had ontvangen van het Nederlands Letterenfonds, vanwege de ‘geringe literaire kwaliteit en moeilijkheidsgraad’ van de brontekst’. Toen hij haar de hand schudde zag hij een jongeman die hem met woedende blik aankeek.
Uitgeverij de Arbeiderspers 46 blz. € 10
