Recensie Mieke: Rouwdouwers van Falun Ellie Koos

Ada en haar broer Broos hebben een keiharde opvoeding gehad. Als Ada 25 is en gedesillusioneerd in Galicië in Noord-Spanje woont, kijkt ze terug op hun jeugd.

Rouwdouwers ★★★★

Falun Ellie Koos schreef zich met de debuutroman ‘Rouwdouwers’ meteen de shortlijst van de Librisprijs in. Als je op die lijst bent beland moet het toch wel de moeite waard zijn? En dat is het! De aanbevelingen van Manon Uphoff: ‘gevoelig, rauw, vitaal en compromisloos proza’ zijn helemaal terecht.

In ‘Rouwdouwers’ kijkt Ada terug op haar jeugd met een bikkelharde vader; voor hem was het een goed teken dat ze bij haar geboorte geen kik gegeven had. ‘Jankte niet’. Hij is wat wij nu een autonoom of soeverein noemen, woont met dochter en zoon illegaal in een stacaravan, en wantrouwt elke instantie.

Zijn dochter past zich aan hem aan en probeert net zo’n rouwdouwer te worden als hij, maar haar broer Broos (what’s in a name?) gaat dat minder goed af. Hij is een dik, gevoelig moederskindje, en wordt gepest op school. Tot hem richt Ada zich.

‘Ze zat nog op de middelbare school toen ik in haar buik groeide. Ongewenst als een tumor. Jij was haar prijs, haar troeteldier. Ik schaamde me wanneer pa je op vrijdagavond uit haar liefdesgreep moest trekken. Ik zag de afkeuring in de hoeken van zijn mond. Hij probeerde je in de weekenden tevergeefs recht te schoppen. En in het verlengde mij, terwijl ik altijd recht stond en nooit jankte.’

Dat die vader het goed bedoelt voel je wel als lezer, maar de manier waarop hij erachter wil komen of zijn kinderen misschien allergisch zijn voor wespensteken is huiveringwekkend. Ook moeten ze elkaar tot stikkens toe onder water duwen om hun zelfredzaamheid te bevorderen.

Je vermoedt een jeugd in armoede, aan de zelfkant, maar Koos heeft zich er bij mijn weten slechts vaag over uitgelaten. Alleen dat Koos ‘op latere leeftijd in een ander milieu terecht is gekomen’.

In de andere verhaallijn is Ada vijfentwintig en na een tijd gewerkt te hebben in de vleesverwerkingsindustrie en gestudeerd te hebben aan een kunstacademie – wat hilarische beschrijvingen van de kunstwereld oplevert – woont ze in nu Galicië bij Molina, een zwijgzame houthakker, en zijn twee honden. De communicatie is minimaal en Ada is volledig op zichzelf aangewezen. Molina is wreed tegen zijn honden: toch houden ze van hem. In haar maken ze zorgzame gevoelens los. Het ruwe bestaan past haar, dat heeft ze immers geleerd en ze heeft alle tijd om haar jeugd en het leven van haar broer te overdenken. Rouwdouwers is een hard boek, maar ook hartverscheurend. Cynisch maar liefdevol. Ontluisterend ook. De opgeklopte kunstwereld, de mythe van het gelukkige gezin, het idee dat je je los kunt maken van je jeugd. Het is een klassiek coming-of-ageverhaal, en toch weer anders. De laatste scène, die prachtig verwijst naar het begin van het verhaal, is van een enorme schoonheid, alleen daarom al moet je het boek lezen. Ik zou dit helemaal niet zo’n gekke winnaar vinden

Uitgeverij Atlas Contact 237 blz. € 23,99 (e-boek € 13,99)