Recensie Mieke: Céline van Pieter Waterdrinker

Het is eind september 2023. Na zijn aftocht uit de oorlog in Oekraïne vertrok hij naar Amsterdam.

Céline ★★★★

Ik begin altijd gretig aan een nieuw boek van Pieter Waterdrinker. Maar héél erg verrast word ik niet, want de ingrediënten van al zijn romans lijken op elkaar: ze spelen zich in ieder geval gedeeltelijk af in Rusland, ze zijn altijd vol, met personages en thema’s, en er zitten altijd meer verhaal- en tijdlijnen in. Dat maakt dat je als lezer wel de vaart erin moet houden. En dat past dan weer bij de dikte: meer dan vierhonderd pagina’s. Waterdrinker houdt niet van afgepast, zuinig proza. Het is barok, het is stoer, maar het leest ook lekker weg en er zit humor in. Ik wed dat veel lezers het in hun vakantie hebben gelezen: het stond elf weken in de bestsellerlijst.

Tolja bevindt zich aan het begin van de roman in een Parijs hotel om bij te komen van de verschrikkingen van het Oekraïense slagveld, waar hij nota bene streed aan de kant van de Russen. Dat Waterdrinker, zelf kaal, hem een bos woest aantrekkelijke krullen geeft, is grappig. Hij is op de vlucht, maar voor wie? Met een exemplaar van Guerre van de schrijver Céline en een dove en blinde kat in zijn rugzak, die hij knul noemt, en die hij liefdevol en bijna obsessief vertroetelt. Het duurt even voor je snapt dat het om een kat gaat. Maar was de verder toch bepaald niet zoetsappige Celine ook niet dol op katten en schreef hij niet een boek over zijn kat Bébert?

Tolja, die voluit Anatoli Chitrov heet, is eigenlijk literair vertaler. Hij laat in die hotelkamer de gebeurtenissen van het afgelopen jaar aan zich voorbijgaan: hoe hij na het uitbreken van de oorlog naar Rusland werd gestuurd als ‘deskundige in zaadveredeling’, en dat dat een dekmantel bleek voor allerlei schimmige praktijken.

Maar er speelt ook een liefdesverhaal doorheen met ‘zijn mooie Zita’, een zangeres die kampt met depressies en uiteindelijk zelfmoord pleegt. Het is een tedere noot tussen alle kuiperij en strijd.

En we komen van alles te weten over de jeugd van Tolja in Terneuzen. Waarom zijn vader, uitmuntend atoomgeleerde uit de Sovjet-Unie, maar niet aan de bak komt, omdat alles wat van achter het IJzeren Gordijn komt, eeuwig werd gewantrouwd.

Ook dat is een terugkerend thema bij Waterdrinker: een armoedige komaf, en de vaak moeizame weg om daaruit te breken. 

Er zit altijd engagement in zijn boeken; waar veel Nederlandse schrijvers hun onderwerpen dichtbij zichzelf en hun eigen leven houden, schetst Waterdrinker ons wél een beeld van wat er met de mens in het huidige Europa aan de hand is, en hoe moeilijk het is te ontkomen aan de machinaties van machthebbers en miljonairs. 

In de rijk geworden pizzaboer Guurt van Wauwel meen ik Derk Sauer te herkennen, dat is wel een beetje wrang. Maar Waterdrinker kon natuurlijk niet weten dat Sauer onlangs overleed.

Uitgeverij Nijgh & Van Ditmar 423 blz. € 27,90 (e-boek € 15,99, luisterboek 15,99)