Recensie Mieke: Vacht! van Cobi Baars
Cobi van Baars rukt langzaam maar zeker op in de Nederlandse literatuur.
Vacht! ★★★
Cobi van Baars rukt langzaam maar zeker op in de Nederlandse literatuur. Ze was een schrijfster in de marge tot ze met haar vorige roman, ‘De Onbedoelden’ opeens op de shortlist van de Libris terechtkwam. Dat boek over een tweeling die gescheiden opgroeit won niet, maar het zorgde wel voor aandacht, ook van mij.
En het was aangenaam toeven in het kleine universum van deze roman.
En dat is het universum van Eline, want we zien alles door háár blik: ze is een eenzaat, iemand die zich moeilijk voegt in de groep. Haar collega’s bij het archief waar ze werkt in een voormalig klooster noemen haar in een mail die ze per ongeluk te zien krijgt ‘droogrekje’ en ‘knotje’. Vooral Reinier, de hoofdarchivaris, is een dominante gefrustreerde man die haar het leven zo zuur mogelijk maakt. ‘Archiefhygiène is zijn mantra, een geweldig woord trouwens.
Collega Machteld is een esoterische zuiger, met haar patchoeli en chakra’s haast een cliché, al bedoelt ze het niet slecht.
Eline woont alleen, en werkt ook het liefst alleen met de deur dicht. Tegelijkertijd verlangt ze ernaar om deel uit te maken van groter geheel, en naar liefde, dat ook. Kortom een kwetsbaar personage ‘op het randje van raar’, niet persé sympathiek.
Vanaf haar plek in het voormalig klooster kijkt ze op de dijk waar een kudde schapen graast. Thuis kijkt ze in de keuken onder het snijden van haar zelfgekweekte groenten naar schapenfilmpjes. Ze identificeert zich met een schaap in de kudde, en als de pesterijen en bemoeienissen haar te veel worden zegt ze ‘Vacht!’ Als een bezwering.
Die titel is veelzeggend: het symboliseert haar verlangen naar geborgenheid. Een vacht is zacht en warm, maar vormt ook een barriére.
Zo zitten er veel metaforen in het boek. Als je erop gaat letten kom je ze overal tegen. Alles heeft met alles te maken. Eline heeft een moestuin waar ze graag orde houdt: geen slakken en doorgeschoten sla! Ze wil er orde in houden maar de natuur gaat toch zijn onverbiddelijke gang. Het archief daarentegen is een plek van conservering en stilstand. De rode vlek waar een schaap ‘kwispelend mee pronkt’ nadat ze gedekt is. Ja de thematiek zit overal.
Gebéúrt er dan niks? Jawel, maar de plot ontvouwt zich langzaam. Dat dwingt je als lezer ook gas terug te nemen, (en dat is prettig, zeker na de stoomwals van Buwalda).
Op een ‘koffierondje’ laat Eline zich ontvallen dat ze iets met haar buurman Jaap heeft. ‘O wat heerlijk voor je Eline. En dat na al die tijd!’ Maar het is niet zo, en ze draait zich steeds verder vast in dat leugentje. Als lezer verwacht je dat dit op een enorm drama uit gaat lopen, maar Van Baars kiest een andere afloop, die ik hier niet zal verklappen.
Ik ervoer de stijl hier en daar als stroef. Bij een zin als: ‘Pas in het weekend loopt Eline Jaap tegen het lijf en het is datzelfde lijf dat antwoordt op haar vraag naar zijn vakantie’ blijf ik haken.
Nou ja, niet kniesoren.
Uitgeverij Atlas Contact 224 blz. € 22,99 (e-boek € 14,99)