Recensie Mieke: Thuishaven van Judith Hermann

Judith Hermann is in Duitsland al een tijdje de nieuwe literatuurheldin.

Thuishaven ★★★★

Het was me ontgaan, zoals zoveel goede schrijvers me ontgaan, hoeveel boeken ik ook lees. Het is frustrerend! Maar wel fijn dat ik nu Thuishaven heb gelezen, uitgegeven in een prettig klein formaat door een kleine uitgeverij, Meridiaan.

Het begint met een hoofdstuk over een jonge vrouw die in een eenkamerwoning woont, ‘in het westen en ver van het water’. Ze werkt in een sigarettenfabriek, en bemoeit zich zo weinig mogelijk met haar collega’s. Als ze op een snikhete avond een ijswafel gaat kopen bij een tankstation, wordt ze aangesproken door een man die vraagt of ze in zijn goochel act wil meedoen als doorgezaagd meisje. En of ze mee wil op een cruise naar Singapore.

Hij zei, u bent klein, precies goed voor mij.

Hermann gebruikt korte zinnen en laat de gebruikelijke aanhalingstekens weg.

Het hoofdstuk eindigt abrupt en we zijn opeens dertig jaar verder. Je had wel willen weten hoe dat nu precies was afgelopen, veel later in het boek komt ze erop terug. Nu lezen we alleen maar dat ze niet naar Singapore is gegaan, andere reizen heeft gemaakt, is getrouwd en een dochter heeft gekregen, Ann.

‘Ann is groot en Otis en ik zijn uit elkaar gegaan’. Zo simpel wordt het beschreven. Bijna een jaar woont ze nu eenzaam in een bouwvallig huis op het platteland, in het oosten bij de zee.  Ze werkt in het café van haar broer, die een toxische relatie heeft met een jong, stuurloos meisje.

Ze wil opnieuw beginnen, weer vrij worden.

Ze maakt kennis met Mimi, haar buurvrouw, en met Mimi’s broer, Arild.

Hermann beschrijft dat proces van opnieuw beginnen in een vreemde omgeving heel mooi, heel precies, zonder een woord te verspillen. Ze laat veel weg en dan moet je als lezer zelf maar bedenken wat er is gebeurd. Als ze schrijft: mijn polsen ruiken vaag naar sperma, aftershave en ammoniak, dan begrijp je dat ze bij Arild geslapen heeft.

Arild is een stugge varkensboer, die een bierfles met zijn tanden openmaakt: ‘Waarschijnlijk eet hij alleen maar hardgekookte eieren. Waarschijnlijk denkt hij dat zachtgekookte eieren iets zijn voor deftige mensen.’

Maar veel komen we over hem niet te weten. Ze eet in zijn kale keuken aardappels en schnitzel.

Ook Mimi is een schitterend karakter uit één stuk.

‘Ze rukt de sluiting van haar rok open, trekt haar blouse over haar hoofd uit, ontdoet zich ongeduldig van haar ondergoed, ze kleedt zich uit alsof de zee haar minnaar is.’

Toch broeit het verleden ook nog ergens: ze schrijft brieven aan haar ex-man, lieve brieven. Haar dochter stuurt haar uitsluitend coördinaten. Een brief van haar ex rakelt herinneringen op: hoe ze als kind met haar broer op het trappenhuis van een troosteloze flat moest wachten tot hun moeder thuiskwam. Een beeld van verwaarloosde kinderen.

Hoe het verleden zich verhoudt tot het heden: het wordt door Hermann niet geduid. Dat hoeft ook niet, je mag het als lezer zelf bedenken. En dat is ook goed.

Uitgeverij Meridiaan vertaling Herman Vinckers 197 blz. € 22,99 (e-boek € 12,99)