Als Philip Freriks de ronde ‘Open Deur’ aankondigt, ademen de juryleden diep in en gaan ze op het puntje van hun stoel zitten. Voor de kijkers thuis vormt Maarten van Rossem de eenkoppige jury, maar in werkelijkheid zijn dat vier mensen achter de schermen. Links zit uitvoerend producent Linda, rechts naast haar speltechnicus Rick.
Daarnaast eindredacteur Harm Jan en uiterst rechts zit redacteur Bart, die – waar nodig – Google raadpleegt. De vorige ronde, ‘3-6-9’, is voor de jury eenvoudig: hierbij gaat het om kennisvragen waarop maar een antwoord mogelijk is. Slechts één keer raadpleegde Freriks de jury, toen een van de kandidaten (van wie we de namen niet mogen verklappen) ervan overtuigd was dat zijn antwoord ‘Boeing Dreamliner’ hetzelfde was als het juiste antwoord: ‘Boeing 777’. Maar de Dreamliner blijkt de Boeing 787 te zijn, zo wist Bart via Google te achterhalen.
Goed luisteren
Maar nu is het echt opletten geblazen, want ‘Open Deur’ is een van de zogenaamde associatierondes. Dat betekent dat er meerdere antwoorden mogelijk zijn. Eindredacteur Harm Jan: ‘Wij bedenken met de redactie van Skyhigh TV antwoorden die de kandidaat moet noemen om punten te scoren. Op ons computerscherm correspondeert elk goed antwoord met een cijfer. Als de kandidaat een van de antwoorden noemt, dan roepen Linda of ik het bijbehorende cijfer tegen speltechnicus Rick en die voert het in.’ Linda: ‘Soms zeggen kandidaten de antwoorden zó snel achter elkaar, dat het maar goed is dat we met z’n drieën meeluisteren.’
In de meeste gevallen verloopt dit proces soepeltjes, maar soms roept de kandidaat iets dat niet honderd procent overeenkomt met de antwoorden. Dan zegt hij bijvoorbeeld ‘massamoord’ in plaats van ‘genocide’ of ‘Parijs’ in plaats van ‘Frankrijk’. Harm Jan: ‘Dan hebben we één seconde om het goed of fout te keuren. Of Linda of ik zeg ja of nee – het is maar net wie er het snelst is. We gaan niet in discussie, daar is geen tijd voor. En dat is ook niet nodig, want in de loop van de seizoenen zijn een soort ongeschreven wetten ontstaan.
De belangrijkste regel is dat als een kandidaat het beter of preciezer weet, we het goed rekenen. Laatst hadden we bijvoorbeeld de vraag: “Wat weet je van de Flintstones?” De kandidaat antwoordde “stenen tijdperk”, terwijl het antwoord “prehistorie” moest zijn. Dat is dan goed, omdat het specifieker is.’
Acht soorten zagen
Tijdens deze aflevering zijn er enkele van dit soort twijfelpunten. Zo gaat een van de fotogalerijen over acht verschillende soorten zagen. De kandidaat in kwestie zit zo verbazingwekkend goed in de materie, dat hij een zaagnaam noemt waarvan de jury nog nooit heeft gehoord. Terwijl ze wel degelijk goed voorbereid zijn. Harm Jan: ‘Alle vragen – zo’n duizend per seizoen – doorgaan een heel traject. Ze zijn verzonnen door de vragenmakers, getest in een panel van De slimste-fans en gecontroleerd door een factchecker. De mogelijke alternatieve antwoorden en valkuilen noteren we op de kaartjes van Philip en in ons eigen draaiboek.
In dit geval hadden we voor elke zaagsoort vier namen genoteerd die we óók goed zouden rekenen. Toch wist de kandidaat nog een andere. Dat moeten we dan opzoeken.’ Linda: ‘Daar schrik je bijna van, want dan moeten wij acuut weten of dat ook een goed antwoord is.’ Het komt ook voor dat een kandidaat de beslissing van de jury in twijfel trekt. Linda: ‘Dan zegt hij bijvoorbeeld zeker te weten dat het antwoord wél Parijs was. Dan zoeken wij het op, en kunnen we bijvoorbeeld in Philips oortje zeggen dat om Bordeaux ging. Dat kan hij dan aan de kandidaten en het publiek uitleggen. Het moment dat wij in overleg zijn, knippen we er tijdens de montage uit. Als de kandidaat tóch gelijk had – wat door onze goede voorbereiding bijna nooit gebeurt – kunnen we alsnog de punten toekennen.’
Hoge hartslag
Na ‘De Puzzelronde’, ‘De Galerij’ en ‘Collectief Geheugen’ zijn we aangekomen bij ‘De Finale’: het spannendste moment van de uitzending, zowel voor de kandidaten als de jury. Harm Jan: ‘Alle rondes zijn belangrijk, maar nu gaat er iemand uit. Dat maakt het extra spannend. Het is een soort sportwedstrijd: hoge hartslag, verhoogde concentratie, adrenaline door je lijf.’ Linda: ‘Wij staren in opperste concentratie naar de antwoorden. Als de kandidaat nog maar één antwoord moet raden, denk je soms: hij zou het toch wel weten? Het leuke van De slimste is dat de finale elke keer weer anders loopt.’
De nieuwste kandidaat, tevens smaakmaker van deze aflevering, dreigt te gaan verliezen. Heeft de jury dan soms niet de neiging om bij zo’n leuke deelnemer een antwoord eerder goed te rekenen? Harm Jan: ‘We kijken puur naar de kwaliteit van het antwoord. We zijn niet bezig met wie we leuk vinden of wie we het gunnen, daar is niet eens tijd voor. Plus: dat zou ten koste gaan van onze concentratie om de antwoorden te beoordelen.’ De opnames zitten erop. Linda: ‘Als we een vrolijke, spannende en gezellige uitzending hebben gemaakt, zoals deze, dan zijn we heel blij.’ Harm Jan: ‘Ja, dat geeft echt een kick!’
