Alles wat beweegt ★★★
Isadora Duncan: de naam zei me wel wat, maar niet veel. Danseres, pionier, tunieken. Ik wist wel dat ze gruwelijk aan haar einde kwam. Rijdend in een open auto kwam haar wapperende sjaal in de spaken van het achterwiel terecht, waardoor ze gewurgd werd. Zo’n beeld onthoud je. Het gebeurde ook nog eens aan de Rivièra, wat aan haar dood een chique touch gaf.
Fijn dus dat Susan Smit deze bijzondere vrouw nieuw leven in heeft geblazen. Het idee werd geboren toen Smit, in Noordwijk opgegroeid, er door haar moeder op gewezen werd dat Duncan daar een tijd had gewoond om er haar kind te baren, in een villa die nog steeds aan de duinrand staat. Deze wereldberoemde danseres! In Noordwijk! Een groot stilist vind ik Smit niet en ik heb moeite met expliciete en toch nikszeggende zinnen als: ‘Er jaagt een mengsel van angst en verlangen door mijn bloed’. Toch heb ik plezier beleefd aan deze roman die in de ik-vorm geschreven is.
De hele preutse sfeer in Noordwijk met badkoetsjes, het gedrag van de ‘slagersarts’ die haar ruw behandelt, de paparazzi die in steeds grotere getale elke ochtend onder aan het duin staan. Smit heeft het mooi getroffen.En dan huppelt Isadora daar op blote voeten door de branding. Dat vonden de Noordwijkers malligheid. ‘De elementen voelen als gezelschap, de aarde die me draagt en als zand tussen mijn tenen schuurt, het water van de zee dat me vergezelt als een levend organisme.’
Het moet moeilijk zijn geweest om je aan het begin van de twintigste eeuw als onafhankelijke vrouw te handhaven. Als je dan ook nog besluit een kind te krijgen van een getrouwde man… En als die man dan nog toegewijd was, maar de door Isadora aanbeden toekomstige vader, toneelvernieuwer Edward Gordon Graig, komt af en toe eens aanwaaien, en toont weinig interesse voor haar dikke buik. Nou, dan weet je wel hoe het afloopt. Ze wordt heen en weer geslingerd tussen smachten en onafhankelijkheidsdrang.
Tussen de beslommeringen aan de kust door wordt er teruggeblikt op Isadora’s leven. Jeetje, wat voel ik mij een saaie doos als ik dat allemaal lees. Ze reisde van de ene plek naar de andere. Dan weer in grande luxe, dan weer in bittere armoe. Ze moet blijven optreden om in leven te blijven, ook na de geboorte van haar dochtertje. Ze wordt toegejuicht én verguisd. Ze danst voor Rodin in zijn atelier, Gustav Klimt komt langs, ze was bevriend met andere beroemde danseressen als Loïe Fuller, of de Japanse Sada Yacco. Er ging een wereld voor me open! Al die vrouwen die in de vergetelheid zijn geraakt. Pioniers! Vrijgevochten! Smit houdt van ze, dat is duidelijk. En ik ook.
Daarom is dit boek de moeite. En dan moeten we zinnen als: ‘Mijn verlangen naar Ted groeit elke dag en pakt zich samen in mijn keel en mijn hartstreek,’ maar door de vingers zien.
Uitgeverij Lebowski 272 blz. € 23,99 (e-boek € 12,99, luisterboek € 12,99)
