In het oog ★★★
De achterflap legt het al uit: deze roman gaat over kijken en gezien worden, over bedrog, macht, machteloosheid en verantwoordelijkheid – in het werkzame leven en in relaties. Fijn dat we dat alvast weten, nu hoeven we onszelf niets meer af te vragen. Ook dat de schrijver een diep psychologisch inzicht in haar karakters heeft, en dat dit een haarscherp en onthullend portret is van een onderzoeker sans gêne. Het wordt voor ons geconcludeerd voordat we een letter gelezen hebben. Irritant zeg. Mag ik zelf ook nog wat bedenken? Ik hoef niet alles voorgekauwd. Genoeg gemopperd.
Het verhaal begint met een dubbele crisis: de vriendin van vertelster Nicola, microbioloog, maakt het uit en haar onderzoekaanvraag is afgewezen. Jammer, want ze had het gevoel dat er een doorbraak aankwam die het produceren van kweekvlees een stap dichterbij zou brengen. Maar ze is niet te beroerd om met behulp van bepaalde bacteriën de resultaten enigszins de gewenste kant op te sturen. Een creatieve wetenschapper, noemt ze zichzelf.
Haar vriendin, Beatrice (anagram van bacterie!), kortweg Bee, verwijt haar dat ze te weinig gevoel toont, en verdwijnt na zeven jaar pardoes uit haar leven. Tja, dat roept veel vragen op omtrent de liefde, een onderwerp waar Schermer patent op lijkt te hebben. Haar roman Liefde, als dat het is stond de shortlist van de Libris. Moet je altijd maar een open boek zijn voor je partner? Dat is een goede vraag. Nicola vindt eigenlijk van niet, ze is iemand die zich graag in zichzelf terugtrekt. Haar huwelijk met Kristof, met wie ze dochter Marie heeft, is al eerder gestrand. Marie is nu een jongvolwassen klimaatactivist trouwens, een leuke zijlijn in het boek.
Eigenlijk voelt Nicola zich prima als eenling met losse contacten. ‘Ik vroeg me af of een mens tot volledigheid komt in relatie tot anderen, of dat die anderen het juist afleiden van zichzelf en zijn volheid.’ Ja, dat is interessante kwestie, die ook mij aan het denken zet. Doordat we tussen de bedrijven door op de hoogte worden gebracht van Nicola’s jeugd, met een afwezige maar fantasierijke vader, en haar tijd met Kristof, krijgen we langzaam iets meer te weten over haar achtergrond en drijfveren.
Ze raakt gefascineerd door een man die ze in een restaurant ziet en van wie ze denkt dat hij haar nodig heeft. Zelf vindt ze het ook vreemd maar ze dringt eerst zijn huis en later zijn leven binnen. Ik vind het een rare wending, deze Louis krijgt weinig smoel. Maar het idee is duidelijk: Nicola begrijpt ‘dat het mogelijk was Louis te benaderen zoals ik mijn celkernloze bacteriën benaderde, als iets waar ik alles van af wilde weten.’
Er worden veel vragen en kwesties opgeroepen rondom de liefde, daar is Schermer zeker goed in. En over kijken en bekeken worden dus. Maar dat wisten we al. Ik heb eigenlijk niet veel bezwaren, het is diepzinnig, mooie zinnen. Maar ‘het is mijn boek niet.’ De personages blijven op afstand, ze deden me niks. Maar het zal aan mij liggen want iedereen jubelt erover.
Uitgeverij Van Oorschot 216 blz. € 23,50 (e-boek € 12,99)
