Als het over liefde gaat van Jannah Loontjens ***
Frida Vogels legde zichzelf in De harde kern genadeloos onder de loep. Niemand wist hoe ze eruitzag. Het werk moest genoeg zijn, vond ze en ze weigerde zelfs om de Librisprijs op te halen die ze in 1992 kreeg. Vogels inspireert Jannah Loontjes, ‘de opmerkzaamheid in uw schrijven maakt me rustig’ schrijft ze in een brief aan Vogels, die haar niet wil ontmoeten maar wel aantekeningen stuurt van een wandeling die ze maakte in 1968. Die blijven zeven jaar liggen maar dan gaat Loontjes op pad. Met haar Engels-Soedanese geliefde Jamal treedt ze, letterlijk, in de voetsporen van Frida.
Het lijkt een slecht plan. Ze hebben totaal verschillende ideeën: Zij wil met de trein, hij niet. Zij vindt telefoongebruik valsspelen, hij wil zich verdiepen in Umbrië, zij wil juist net zo onvoorbereid op pad als Frida Vogels en ‘aftastend, onderzoekend’ wandelen, desnoods door dicht kreupelhout. Vijftig jaar later blijkt er voor dat authentieke kreupelhout heel veel asfalt in de plaats gekomen, bovendien is er een hittegolf, dus de sfeer is in het begin ronduit kribbig.
Behalve het verslag van de wandeling, en een beschrijving van de café’s en hotels waar ze verblijven, is Als het over liefde gaat een onderzoek naar hun relatie, óók in navolging van Frida Vogels (die had een Italiaanse man, Enzo). Dat levert soms mooie observaties op als ‘Je zou denken dat we elkaar steeds beter leren kennen en misschien is dat ook zo, maar elkaar leren kennen is ook steeds preciezer inzien wat je niet van elkaar begrijpt,’ maar vaker open deuren en uitgekauwde inzichten, helaas. Over wandelen, of over verschil tussen ‘een lichaam hebben’ en een lichaam zijn’.
Ondertussen komen we meer te weten over de jeugd van Jannah, in Zweden met haar vader in de wilde natuur, of over de tijd dat ze met haar moeder in een kraakpand woonde. Even veerde ik op toen ik las dat ze in haar studententijd in de Supper Club had gewerkt in Amsterdam, en daar in een jurk van rauwe zalm door de zaal liep waar de gasten plakjes van af mochten plukken om op te eten. Maar al snel ben je als lezer weer terug bij die brave Jamal in die ongezellige hotelkamers. En erg spannend is het niet opgeschreven: ‘Ik stel Jamal voor hier te blijven in plaats van door te lopen naar Bevagna, zoals we eigenlijk van plan waren. Gelukkig vindt hij dit ook een goed idee.’ Gelukkig maar.
Waarom Loontje van deze reis zo graag een verslag en een boek wilde maken? Dat vraagt ze zich zelf ook af. Het voelt als ‘iets dat moet gebeuren, niet als een verplichting maar als een persoonlijke noodzaak. Het is moeilijk te zeggen waarom.’ Tja. En dichter bij Frida Vogels gekomen is ze ook niet.
Uitgeverij Podium 224 blz. €21,50 (e-book €9,99)
