Ga je erover schrijven? ****
Ga je erover schrijven? vroeg zijn behandelend arts aan Herman Koch. Ja dus, uiteindelijk wel. Het is Kochs eerste non-fictieboek, een memoir zoals dat tegenwoordig heet. Het gaat niet alleen over zijn uitgezaaide prostaatkanker, maar ook over zijn jeugd, zijn zoon, en over de kortste weg naar geluk: nietsdoen. Eigenlijk wilde hij het er niet over hebben, sinds hij in 2020 de diagnose kreeg. En al helemaal niet toen hij later hoorde dat de kanker was uitgezaaid. Dat is aardig gelukt, want nu pas komt Koch als kankerpatiënt uit de kast.
Denk niet dat dit het zoveelste ziektegeschiedenisboek is met een minutieuze beschrijving van alle fysieke wel en wee. Al blijft een extra lange spuit, ‘Ik kan er niets aan doen maar dit is echt heel vervelend’, de lezer niet bespaard. Evenmin als de vrouwelijke hormooninjecties, waarvan hij emotioneel wordt. In een interview in de Volkskrant bekende Koch dat hij veel meer bewondering voor vrouwen had gekregen. Grappig.
Het gaat dus ook over zijn kindertijd in Amsterdam-Zuid, waar hij knus bij zijn moeder in bed ligt als zijn overspelige vader weer eens de hort op is; over zijn opstandige gedrag op de Montessorischool, waar hij zich laat kiezen tot klassenvertegenwoordiger met de belofte om niets te doen. Hij is tegendraads én ontroerend.
Het gaat over de troost van het lezen die hij ontdekt, een passage die me zeer aansprak: ‘Het plezier en het besef dat er tegen de grauwe dagelijkse verveling een afdoende remedie bestond die ook nog eens buitengewoon mobiel was en dus overal naartoe kon worden meegenomen.’ En het gaat ook over de ontwikkeling van zijn schrijverschap, dat begint met een leraar die hem beschuldigt van plagiaat, en eindigt nadat hij zichzelf vijf shotjes wodka heeft toegediend, en hardop heeft gezegd: ‘Nu zijn wij schrijver!’
Koch heeft een soepele stijl. Ondanks de pijnlijke passages is het nooit zwaar. Hij ráákt je, vooral als het over zijn zoon gaat, die hem vergezelt naar nare afspraken, maar je grinnikt ook vaak, want Koch steekt graag de draak met van alles. Het is hilarisch hoe hij de verplichte voorleesavonden in bibliotheken beschrijft, waar hij na afloop zo snel mogelijk probeert weg te komen, om niet in de allerlaatste trein en op een uitgestorven perron te belanden. Hoe ontdoe je je dan fatsoenlijk van die bos bloemen en die fles hoofdpijnwijn?
Uitgeverij Ambo|Anthos 272 blz. € 23,99 (e-boek € 13,99)
