De Italiaanse prinses ***
Van alle koningen Willem heb ik de biografieën in huis, en ik werd nieuwsgierig naar wat er nou van Mariannes leven terechtgekomen was. Per slot van rekening was Willem I haar vader, II haar broer en III haar neef. Nou, weinig. Ze wordt hier en daar genoemd, meer niet. Fijn dus dat Willemijn van Dijk eens aandacht besteedt aan deze vrijgevochten vrouw. Een lastpak, een schande voor de familie, een klassiek ‘zwart schaap’.
Al jong wordt ze uitgehuwelijkt aan een volle neef, want het familiebezit moet bij elkaar blijven. Maar haar Albert is het type dat vlak na de bruiloft zegt dat hij hoognodig naar het front moet. Drie kinderen later blijkt het huwelijk (aan het Pruisische hof) een ramp. Hij warmt zich liever aan een gouvernante (hoe origineel!) en zelfs haar drie kinderen kunnen Marianne er niet van weerhouden op de vlucht te slaan, naar Italië. Ze doet het! Stoer! Nog altijd met enige entourage en voldoende financiële armslag he? Ze blijft prinses der Nederlanden en zo wil ze ook behandeld worden.
Dat wringt steeds meer, zeker als ze verliefd wordt op haar koetsier en met hem een reis naar het Heilige Land onderneemt, een tocht vol gevaren op een stoomschip (met een dominee!). En dan is ze ook nog zwanger! Een nakomertje, maar haar enige ‘liefdeskind’. Als ze de bastaard moet achterlaten op Sicilië is dat een drama natuurlijk. Later komt deze Johannes Willem bij haar terug en woont ze jarenlang met hem en zijn vader in een villa in Rome, waar haar huis een stralend middelpunt wordt van de vele Nederlandse schilders daar.
Deze feiten kloppen vast wel, maar Van Dijk heeft niet gekozen voor een biografie, maar voor een roman. Dat geeft haar de mogelijkheid van alles in te vullen. Dus als ze schrijft dat Anna Paulowna, de vrouw van Willem 2 als een zwarte vlek aan het sterfbed van haar man zit, ‘voorovergebogen en slap op het bed hangend, alsof ook zij het leven had gelaten’ dan zie ik het voor me. Maar of het klopt?
Marianne wordt gehaat door de vrouwen aan het Nederlandse hof die een saai leven leiden. ‘Ze haatten haar niet om de hoogdravende redenen die ze ervoor opgaven. Ze was de enige die het lef had gehad eruit te stappen en dat maakte hen gek van jaloezie.’ Kan best maar hoe komt Van Dijk hierbij?
In haar verantwoording schrijft ze dat ze zich ‘bepaalde vrijheden heeft veroorloofd.’ En ik moet zeggen: je leeft met Marianne mee, en met haar strijd tussen de plicht die ze toch voelt en haar vrijheidszin. Ze wil de boel ontvluchten en er toch een beetje bij blijven horen, maar zelfs haar lieve broer Fritz ontzegt haar uiteindelijk de toegang. Is er iets nieuws onder de zon als we denken aan Harry en Meghan of aan prinses Margarita met haar Edwin de Roy Zuidewijn?
Soms balanceert Van Dijk op de rand van kitsch. Als Anna Paulowna’s ‘trotse tsarenbloed kookt’, of als zich in Marianne ‘een gloednieuw leven nestelt’. Maar soit!
Uitgeverij Ambo|Anthos 320 blz. €22,99 (e-book €13,99)
