Jaquarman ****
Met zijn helblauwe ogen en zijn alle kanten opspringende haar was Raoul de Jong niet te missen voor wie de laatste week een krant opensloeg. Het ís ook een aantrekkelijk verhaal, zo’n zoektocht naar een afwezige vader. Maar Jaguarman gaat over meer. Die vader speelt niet eens zo’n grote rol, maar hij zet de boel wel in beweging als hij na 28 jaar contact zoekt met zijn zoon. Ze lijken op elkaar. ‘Veel meer dan alleen dat uiterlijk, dat was het rare.’
Zijn vader vertelt hem over een verre voorvader, een soort medicijnman, die zich in een jaguar kon veranderen. Ook hoort hij over zijn voorouders, ‘die aanbaden natuurgeesten, zoals hun voorouders in Afrika, omdat niemand hen nog had verteld dat er maar één God bestaat’. Raouls interesse is gewekt, maar zijn vader smeekt hem het met rust te laten. Natuurlijk volgt Raoul de raad van zijn christelijke vader niet op. ‘Ik zou bewijzen dat een voorvader met jaguarkrachten geen vloek was maar een zegen.’
In de bibliotheek vindt hij Wij slaven van Suriname van Anton de Kom en Albert Helmans De stille plantage. Hij stapt op het vliegtuig naar zijn vaders geboortegrond. Dat voelt aanvankelijk als een warm bad. ‘Het was de eerste plek die ik bezocht waar een man als ik niet bijzonders was.’ Hij maakt tochten naar de binnenlanden en maakt kennis met de marrons die er nog wonen in het regenwoud. Soms is het wel erg idyllisch. ‘Het viel op hoe schoon het er was en hoe waardig. Mensen leefden in kleine houten huisjes, met prachtige deuren met houtsnijwerk.’ Maar oprecht klinkt het wel, en hij vraagt zich steeds meer af wie zijn normen en waarden nou eigenlijk heeft bepaald.
Jaguarman is geschreven als raamvertelling. Tijdens een zevendaags voodooachtig ritueel, hem voorgeschreven door wintipriesteres Misi Elly, dat hij uitvoert in zijn Rotterdamse studio, schrijft hij zijn verre voorvader, de Jaguarman, elke dag een brief. Daarin doet hij verslag van zijn reis, en van zijn zoektocht naar de helden die zich verzet hebben tegen de witte uitbuiters. Niet alleen de weggelopen slaven maar ook de dichters en de schrijvers, want na De Kom en Helman volgens er nog velen: Anil Ramdas, Ellen Ombre, Edgar Caïro. enzovoort. Raoul is dus niet alleen!
De Jong heeft een fijn boek toegevoegd aan al die stemmen. Dat is, ondanks de zwarte geschiedenis van slavernij en uitbuiting, licht van toon en staat vol geestige terzijdes. Hij is nieuwsgierig en dan gebeurt er meer dan je verwacht. Het boek is ook een lofzang op de onmiskenbare krachten die in ieder mens sluimeren. Bovendien heeft hij van al zijn helden prachtige tekeningen gemaakt. Liefdevol. En, vindt hij de Jaguarman? Ja, maar die blijkt een andere gedaante te hebben dan Raoul dacht.
Uitgeverij De Bezige Bij 256 blz. € 22,99 (e-book €11,99)
