Knieval ***
Notities bij het opkrabbelen is de ondertitel van Knieval. Dat pretendeert niet zoveel. Het siert Henk Spaan dat hij zich zo bescheiden toont. Maar dat heeft natuurlijk ook met het onderwerp te maken. Spaan viel in zijn huis in Frankrijk van een suf trapje. Ambulance, ziekenhuis, operatie. Twee gescheurde kniepezen.
‘Al snel wist ik dat ik over het opkrabbelproces wilde schrijven,’ zegt hij, ‘Dat gaf een zekere inhoud aan een verder nogal eentonig bestaan.’ Een zeurboek moest het in ieder geval niet worden, en het was eigenlijk een geluk dat het in Frankrijk gebeurde. Dat gaf hem de gelegenheid wat couleur locale toe te voegen. Dus maken we ook kennis met buren en boeren in het gehucht waar Spaans tweede huis staat.
Een ongeluk kan ons allemaal overkomen, en dan wordt je wereld opeens heel klein. Maar die kleine wereld observeert Spaan wel heel mooi. Je leert fysiotherapeut Olivier kennen, die onverminderd optimistisch blijft, de doktoren, de verpleegsters, kortom dat hele leger dat nodig is om iemand weer op de been te brengen.
We lezen hoe hem bij de eerste stapjes met looprek het angstzweet uitbreekt; daar is zelfs een foto bij afgedrukt. Er staan er meer van door de tekst verspreid, kiekjes, variërend van een tafelbel tot een polentalepel waarmee Spaan zijn onderbroek aan- en uit kan trekken. En ja, ook het gevoel van vernedering dat hij ervaart als zijn eigen vrouw Harriët hem moet helpen met naar de wc gaan: Spaan schrijft het allemaal eerlijk op. Want zo’n gevoel van afhankelijkheid van je partner doet ook iets met je relatie.
Hij durft dus kwetsbaar te zijn, maar verliest de humor nooit uit het oog. Dat maakt dat Knieval heel prettig en soepel wegleest. Spaan doseert zijn lichamelijke sores goed. Ondertussen gaat het over heel veel meer: over voetballen (gelukkig maar af en toe), over de geschiedenis van Edmund de Waal (van De haas met de amberkleurige ogen) over de boeken die hij leest, over de liefde tussen hem en Harriët en hoe die begon.
Dus die notities uit de ondertitel zijn minder lukraak dan je zou denken. Het boek is misschien geen grootse literatuur, maar het is zorgvuldig gecomponeerd, al staat er niet ‘roman’ op de kaft. En Spaan zou Spaan niet zijn als hij zijn ergernis over wantrouwen en hoge prijzen in de Nederlandse gezondheidszorg en energievretende telefoontje met de verzekering er niet lekker doorheen zou strooien. Als ik hem goed begrijp kun je beter in Frankrijk van een trapje vallen.
Uitgeverij Ambo Anthos 232 blz. € 21,99 (e-boek € 12,99)
