Mijn lieve gunsteling *****
Als een speer is Marieke Lucas Rijneveld omhooggeschoten in de literaire wereld. Haar eerste roman werd meteen een wereldwijd succes en ze won er als eerste Nederlandse schrijver de International Booker Prize mee. Harry Mulisch en Tommy Wieringa, die niet verder kwamen dan de longlist, achter zich latend.
Toen ik haar in 2015 voor het eerst ontmoette, ze was te gast in het radio-programma Opium, was ze net gedebuteerd met Kalfsvlies, een dichtbundel waarmee ze de prijs voor het beste poëziedebuut won. Schuchter maar zelfverzekerd, jong maar als schrijver al volwassen. We bleken beiden gereformeerd opgegroeid in Het land van Heusden en Altena, een smalle strook tussen de rivieren, in dorpen die veel op elkaar leken. Het schiep een band. Onbevooroordeeld ben ik dus niet en trots ben ik ook.
Van de befaamde vrees voor ‘het tweede boek’ na zo’n succesdebuut is niks te merken. Het lijkt alsof Rijneveld dit verhaal zo uit haar pen heeft laten vloeien. Trefzeker, lyrisch, nietsontziend, met lange meanderende, bezwerende zinnen.
Net als in De avond is ongemak speelt deze roman zich af in zo’n dorp, op de boerderij. Al in de eerste zin is sprake van een hoefmes en een klauwlederhuid: ‘Lieve gunsteling, ik zeg het je maar meteen: ik had je in dat steilorige hoogseizoen als een zweer met een hoefmes uit de klauwlederhuid moeten verwijderen’. Aan het woord is een 49-jarige veearts, die iets op te biechten heeft. Dat hij verliefd is geweest op een veertienjarig jongensmeisje, boerendochter, iemand in wie we wel iets van Rijneveld herkennen. Hij, getrouwd en vader van twee zoons verliest zich in zijn obsessie voor zijn ‘nimfijn, zijn gunsteling.’
Hij is zich ervan bewust dat hij iets kapot aan het maken is maar hij kan er geen weerstand aan bieden. Deze man, door zijn gunsteling Kurt genoemd, is getormenteerd door een moeilijke jeugd en een verwrongen relatie met zijn moeder. In zijn uitverkorene zoekt hij de puurheid terug die hij zelf allang is kwijtgeraakt. Maar zij is ook gefascineerd door hém, haar moeder is vertrokken na de dood van een broertje, en haar vader heeft zijn handen vol aan de boerderij. Haar fantasie fladdert alle kanten op: Freud en Hitler zijn haar vaste gesprekspartners. Allebei zijn ze aangetast en zoeken ze liefde en verlossing bij elkaar. Om het verhaal te laten vertellen door de veearts, vanuit de gevangenis, is een geweldige vondst. De opdracht ‘Voor jou’ is meteen dubbelzinnig. Het lezen van dit boek is niets minder dan een ervaring. Je vindt het *****, of niets. Prachtig en huiveringwekkend.
Uitgeverij Atlas Contact 368 blz. Hardcover €24,99 E-book €13,99
