Neven ****
Vertrouwd voordelig was het boek waarmee Peter Middendorp doorbrak. Daarmee joeg hij half Drenthe in de gordijnen; Drenthe werd te kakken gezet, vond men. Daardoor zou je bijna vergeten hoe goed het boek was, over die jongen (Peter zelf) die met zijn ouders boven het Blokkerfiliaal in Emmen woont.
Jij bent van mij, gebaseerd op de kwestie Marianne Vaatstra was pas echt een waagstuk. Middendorp kruipt daarin in de huid van de jonge boer die haar verkrachtte en vermoordde. Iedereen was ervan overtuigd dat het een asielzoeker was geweest. ‘Een lange koude huivering’ noemde Tommy Wieringa het.
Je zou kunnen zeggen dat Middendorp van het beschrijven van ongemakkelijke situaties zijn handelsmerk heeft gemaakt. Ook in Neven wringt en schuurt het aan alle kanten.
Arie en Robert zijn dubbele neven. Hun vaders zijn broers en hun moeders zijn zussen Toen ze klein waren, kon niemand ze uit elkaar houden, en ze waren onafscheidelijk. ‘Mijn vader zei altijd: Als je Robert door de schutting gooit, kun je hem met Arie repareren.’ Aan het begin van het boek zijn ze samen op weg met de veerboot naar Schiermonnikoog: Arie zit in een rolstoel en kan niet meer communiceren. ‘Wie weet zit er in de diepte van het gehandicapte vlees nog wel een mens verstopt, geestelijk min of meer intact’, maar waarschijnlijk niet. Wat is er met Arie gebeurd? Daar kom je pas veel later achter, Middendorp bouwt het verhaal prachtig op.
Het wordt in flashbacks vanuit Schiermonnikoog verteld. Over hoe ze als studenten samen in de wiethandel verzeild raken en hoe Arie daar op een gegeven moment ook weer uitstapt. Met het geld kan hij een huis kopen en een gezin beginnen. Robert blijft achter, ‘tot aan mijn kruin in andermans wiet’. Arie gaat maatschappelijk vooruit en Robert ‘met dezelfde snelheid achteruit, zodat de afstand tussen ons met dubbele snelheid groeide.’ Robert wil wel graag ook een rustig leven, zijn vriendin is al zwanger, maar het lukt hem maar niet om de drugdealers van zich af te schudden en de huur op te zeggen van zijn kantoortje, de stash, waar ze hun wiet parkeren. En als hij dat dan eindelijk toch doet, zijn de gevolgen rampzalig, en wordt niet híj́ het slachtoffer van de penoze, maar Arie. Meer zeg ik niet, want het boek leest als een thriller.
Toch is het vooral het portret van een wankelmoedige man, die geen beslissingen durft te nemen, die zich keer op keer vergist, die denkt dat hij een zeldzame band had met zijn neef. Heel mooi beschrijft hij de dood van zijn vader, die nooit een luisterend oor voor hem had. ‘Mijn leven lang had ik niets anders gewild dan hem eens dwars door die plaat voor zijn kop heen te vertellen dat hij een hufter was, een wangedrocht, veel erger nog dan dat.’ Maar als die vader er op zijn sterfbed een lullig ‘sorry’ uitperst, kan Robert niet meer zeggen dan: ‘Oké. Is oké. Hebben we het niet meer over.’
De Bezige Bij 174 blz. € 22,99 (e-book € 12,99)
