Straf ****
Zijn grootvader was hoofd van de Hitlerjugend. Nou heeft Ferdinand von Schirach zich uiteraard van dit gedachtengoed gedistantieerd, toch komt het even bij je op zijn titels als Misdaden, Schuld en nu weer Straf hiermee in verband te brengen. Daarmee hebben zijn boeken niets te maken. Zijn jarenlange praktijk als strafrechtadvocaat des te meer, de gevallen uit zijn boek zijn misschien wel echt gebeurd. Maar een bundel met twaalf rechtbankverslagen is dit niet. Von Schirach, een publiekslieveling in Duitsland, doet er iets anders mee. Hij beschrijft de levens van de mensen die in aanraking komen met justitie. En daar heeft hij heel weinig woorden voor nodig. Zoals in ‘De verkeerde kant’.
‘Vroeger was Schlesinger een goede advocaat geweest. […] Het was lang goed gegaan, hij had een kantoor opgericht, was succesvol en kreeg steeds grotere zaken. Toen had hij een man verdedigd die ervan werd beschuldigd dat hij zijn kinderen mishandelde. Hij werd vrijgesproken, de bewijzen waren niet voldoende voor een veroordeling. De man reed naar huis, stopte zijn tweejarige zoontje in de wasmachine en zette die aan. Schlesinger begon te drinken.’ Wat volgt is een geweldige beschrijving van zijn verdere aftakeling. Tot hij toch weer als toegevoegd raadsman bij een zaak betrokken raakt: een vrouw wordt beschuldigd van moord op haar echtgenoot, de bewijzen tegen haar zijn overweldigend. De afloop is verrassend, en tamelijk briljant. Een lesje ballistiek krijgen we er gratis bij.
In alle verhalen draait het om lotgevallen waarbij moord of misdaad een rol speelt. En om de vraag wie schuldig is. Is het systeem altijd rechtvaardig? Krijgt iedereen de straf die hij verdient? Von Schirach registreert het menselijk gedrag, hij oordeelt niet. Hij beschrijft zijn personages rustig, met een zekere distantie, maar ook geestig en empathisch. Met als onderliggende boodschap: het kan ons allemaal overkomen.
Soms ontlopen schuldigen hun straf, ze glippen door de mazen van de wet, zoals de weduwnaar Brinkman die in de netten van zijn jonge nieuwe buurvrouw verstrikt raakt en heel terloops gebruik maakt van de mogelijkheid die zich aandient om haar man onder zijn eigen hobby te vermorzelen. Eigenlijk heb ik hier al te veel verklapt want de verhalen moeten het ook hebben van hun onverwachte eindes. Ze zitten verdraaid ingenieus in elkaar, al zitten er ook mindere tussen. In het laatste verhaal legt Von Schirach uit waarom hij is gaan schrijven, na een bezoek aan een jeugdvriend die over zijn vermoorde vrouw heeft verteld: ‘Het was te veel geworden. De meeste mensen kennen de gewelddadige dood niet, ze weten niet hoe hij eruitziet, hoe hij ruikt en welke leegte hij achterlaat. Ik dacht aan de mensen die ik had verdedigd, aan hun eenzaamheid, hun vreemdheid en de ontzetting over zichzelf.’
Uitgeverij De Arbeiderspers 200 blz. €19,99 (e-book €11,99)
