waarom vogels ***
Het gebeurt zelden, maar na lezing van waarom vogels wist ik niet wat ik ervan moest vinden. Ik had het met plezier gelezen, zeker, maar waar ging het over? Het verhaal vloog alle kanten uit, de thema’s tierden welig. Stiekem keek ik bij andere boekbesprekers, in de hoop iets te lezen wat mij de ogen zou openen: Natuurlijk! Dat ik dat niet begrepen heb! Maar, en dat deed me eigenlijk wel plezier, ook zij gaven hun verwarring ruiterlijk toe. Trouw vroeg zich af: waarom moet het lopen zoals het loopt? En waarom worden die vogels erbij gehaald? De recensent houdt het erop dat de schrijver hem als getuige van zijn zoektocht wil hebben. Tja.
Literair weblog Tzum: ‘Net als vogels laten de personages zich nauwelijks vangen’. NRC vindt de roman ‘diepzinnig en enigszins ongrijpbaar’ en spreekt van een rommelig, wat stuurloos boek. ‘Maar dat is geen kritiek, al groeit dit boek beslist als je het een tweede keer leest.’ Aan Miks stijl ligt het niet; hij schrijft mooi, soepel proza, vooral de natuurbeschrijvingen springen eruit. Het verhaal wordt verteld door Katja, een operazangeres, die het Nationale gezelschap de rug heeft toegekeerd en een straatoperagezelschap is begonnen (de ‘Zauberflöte’ in 20 minuten, dat werk). Haar beste vriendin Emmy maakt deel uit van een actiegroep die een natuurplas wil redden van een projectontwikkelaar. Ze vangen de vogels in netten en tellen ze dan, en mochten ze de bedreigde roerdomp signaleren, dan valt er misschien nog wat te redden. Ha, een ecologische roman, denk je, benieuwd hoe dat afloopt.
‘Ik merkte dat ik iets van die fascinatie voor vogels begon te begrijpen,’ mijmert Katja. ‘Meer dan andere dieren leken ze er voor óns te zijn, ze waren er om ons iets te zeggen of ergens mee in contact te brengen, met een andere wereld, lichter ruimer, gelukkiger, waar we ooit hadden thuisgehoord – als ze ooit zouden verdwijnen waren wij ook nergens meer en was alle hoop verloren.’ Een van de leden is Tido, zoon van een beroemd schrijver die sterk aan Harry Mulisch doet denken. Als een Sint Franciscus praat Tido met vogels en volgens Emmy wekt hij ze zelfs weer tot leven. Er ontstaat een soort driehoeksverhouding en net als je denkt dat het toch om relaties draait, verspringt het hele verhaal naar Zuid-Spanje, naar de Alpujarras. Hoe het verder gaat met die plas lezen we niet en die hele Tido komt niet meer voor. Daar, in een van die leuke bergdorpjes komt er een andere man, de rossige boswachter Mateo, om wiens gunsten wordt gestreden. Ook hij houdt zich met vogels bezig, en probeert met uitsterven bedreigde oehoes en Iberische keizerarenden weer uit te zetten in de bergen.
Ingrijpen in de natuur? ‘Ik weet niet of we onszelf er voor de zoveelste keer buiten moeten plaatsen door ons als haar redders op te werpen,’ zegt Katja, maar in een spannend slotstuk waarin ze een klein steenbokje probeert te redden, dat in een bergspleet is gevallen, lijkt vriendschap/liefde toch het belangrijkste.
Querido 304 blz. €22,99 (e-book €11,99)
