Zwarte schuur ****
Maris Coppoolse is 59 en een schilder op het toppunt van zijn roem. Aan het begin van Zwarte schuur treffen we hem, met zijn vrouw Fran, in een taxi op weg naar een overzichtstentoonstelling in het Stedelijk Museum. Uit het autoraam ziet hij drie natgeregende meisjes, ‘hun jurkjes klevend aan hun lichamen’. Een knipoog naar ‘Opwaaiende zomerjurken’, zijn succesvolle debuut uit 1979?
Hun huwelijk verkeert in crisis ‘Fran had op het punt gestaan om niet mee te gaan en hem te straffen voor een rampzalig jaar’. ’s Avonds is er een feestje bij hem thuis. ‘Het leek of zijn leven nog intact was’. Leek. Oek de Jong kan je als geen ander vanaf de eerste bladzij het gevoel geven dat je in goede handen bent… En hij zet meteen de boel op scherp. Oek de Jong is een heel gevoelige schrijver: geuren, stemmingen, details, blikken die een verhouding meteen bepalen…
De pleuris breekt uit in de vorm van een artikel in een tijdschrift, een profiel van de internationaal gevierde schilder, dat een verhaal uit zijn jeugd oprakelt. Als jongetje van veertien was Maris schuldig aan de dood van een meisje. Wat een glorieuze viering van zijn kunstenaarschap had moeten zijn wordt een drama. Maris moet zich niet alleen verantwoorden tegenover Fran, maar ook tegenover zijn stiefdochter en stiefzoon. Zijn leven stort in.
In het volgende deel keren we terug naar zijn jeugd in een Zeeuws dorp: Maris is een begaafde maar angstige jongen, een buitenbeentje. Zijn buurmeisje Matty vindt hij spannend maar ook eng. Het daaropvolgende drama in de schuur, de tuchtschool en het gevoel van schuld dat hij nooit meer zal kwijtraken vormen hem. Niet voor niks staat er ‘Levenslang’ boven dat gewraakte artikel. Zijn hele leven is inderdaad getekend is door die episode, schuldgevoel zal in zijn relaties met vrouwen altijd een rol spelen.
In een terugblik op zijn jaren aan de Amsterdamse kunstacademie in de punktijd leren we hem beter kennen: een jongen uit de Zeeuwse polder die altijd iets boers heeft gehouden, een macho die zich moeilijk kan beheersen, maar toch gevoelig is. De kortstondige verhouding met Ilse, een heroïnehoertje, is een prachtig hoofdstuk waarin die tegenstrijdigheden het duidelijkst naar voren komen. Elk van de vrouwen in het boek fungeert als spiegel, ze confronteren hem met zichzelf.
Zwarte schuur is een heerlijk boek, het sleept je vanaf de eerste bladzij mee. Maris Coppoolse is niet sympathiek, maar de manier waarop hij zich uiteindelijk met zijn lot verzoent heeft iets aandoenlijks.
Uitgeverij Atlas Contact 491 blz. € 34,99/24,99 (e-book €14,99)
