Nachtschrijver *****
Ter voorbereiding van de gesprekken die ik voer op de radio moet ik veel lezen. Er zijn weken dat er vijf of meer boeken de revue passeren. En dan heb ik het nog niet eens over Miekes leesclub. Ik klaag niet, het is een voorrecht. Maar ik heb wel een zeker ongeduld ontwikkeld voor dikke boeken die hun omvang niet waard zijn. (Heb ik het zo netjes gezegd?). Misschien dat ik daarom zo verrukt ben over de boeken van Jannie Regnerus. Bij haar doet elke zin ertoe. Haar beeldspraak is altijd raak: mooi maar niet overdreven. Ze roept bij de lezer veel op met weinig woorden. Na Het lam verheugde ik me op haar volgende..
Nachtschrijver gaat over de Friese dichter Tsjêbbe Hettinga. Dat staat er niet, maar hij is het. In het boek heet hij Blindman. Hij weet dat hij erfelijk is belast en als de eerste symptomen van blindheid zich vlak na zijn twintigste openbaren, gaat hij als een gek aan het werk om het landschap van zijn jeugd vast te leggen. Hij schetst het leven rond de boerderij en de gezichten van zijn dierbaren.‘Tegen de tijd dat het voorgoed zwart wordt, is Blindmans geheugen gevuld met kleur en licht.’ De rest van zijn leven kan hij daaruit putten voor zijn poëzie.
Wie Tsjêbbe Hettinga weleens heeft horen optreden, vergeet het nooit meer. ‘Het is als zingen en huilen tegelijk. Hij spreekt met een urgentie, de woorden lijken van diep onder de graszoden te komen en vanuit zijn voetzolen en benen omhoog te worden gestuwd om als stoom aan het zwarte geisergat onder zijn snor te ontsnappen.’
Zo beschrijft Regnerus hem. Haar ik-figuur is restaurator van schilderijen. In haar atelier ontdoet ze de regenten en Maria’s van hun status. Ze worden uit hun lijsten gehaald, hun vernis gaat eraf zodat ze hun glans verliezen. ‘Ze wantrouwen me, maar hebben geen andere keus dan zich over te geven aan mijn handen.’
Blindmans poëzie voert haar niet alleen terug naar haar eigen Friese jeugd, ze gaat ook anders kijken, zoals naar het ronde gat van een vogelhuisje in haar tuin. Het ziet er ‘donker en onheilspellend’ uit, maar voor de jonge mezen die er wonen is het ‘een hemelsblauw oog’. ‘Sinds ik van Blindmans bestaan weet, kijk ik anders naar dat gat […]. Blindman krijgt nooit meer voedsel door zijn blauwe ogen aangereikt, zijn hoofd is een gesloten nestkast maar daarbinnen zingt het van leven, net als in het vogelhuisje in mijn tuin.‘ Dat is toch een schitterende metafoor! En daar staat het boek vol mee. Je zou iedere zin wel willen citeren.
Ze besluit hem op te zoeken op het Waddeneiland waar hij ’s zomers kampeert. Samen zitten ze voor zijn tent met twee mokken oploskoffie en zwemmen ze naakt in de Noordzee. ‘Voor even zijn we elkaars gelijken, met de ogen dicht is er geen hemel, geen strand, alleen maar het water dat ons draagt.’
Lees dit boek! Dit is zo mooi! Met ruim 100 bladzijden ben je literair verzadigd. Je kan er weer helemaal tegen.
Volgende week
bespreekt Mieke Meisjesherinneringen van Annie Ernaux.
Meer recensies
Een aantal lezers van Miekes Leesclub hebben het boek Nachtschrijver gerecenseerd. Benieuwd naar hun mening? U leest het hier.
