De Weense sigarenboer
De pelikaan van vorige week vertelde het verhaal van twee mannen in een stadje dat onverbiddelijk ten prooi valt aan de Balkanoorlog. Ook De Weense sigarenboer is een historische roman over twee mannen, en ook hier maakt de oorlog korte metten met hun bestaan. Het is 1937, en de jonge Franz is door zijn moeder kordaat op de trein naar Wenen gezet: in het idyllische dorp ziet ze geen toekomst voor hem, met zijn zachte handen. Een oude liefde van haar, Otto Trnsjek, heeft een sigarenzaakje en Franz kan daar wel in de leer. Voorwaar een klassiek thema: jongeman van het platteland, die volwassen wordt in de grote stad.
Franz leert snel, dat blijkt uit de brieven die hij naar zijn moeder stuurt. Hij is een sympathieke, maar ook argeloze jongeman met een filosofische aanleg: ‘Beste moeder, nu ben ik al vrij lang hier in de stad, toch lijkt alles me eerlijk gezegd steeds vreemder. Maar misschien is dat met het hele leven zo: vanaf je geboorte kom je met elke nieuwe dag een stukje verder van jezelf af te staan.’ ‘Ben je misschien verliefd geworden?’ antwoordt zijn moeder, en dat had ze natuurlijk goed gezien. Ook al wijdt Anezka hem vakkundig in, ze ontglipt hem steeds tot hij haar opspoort in een mottig café chantant.
De sigarenzaak van Otto, een eigenzinnige man die een been verloren heeft in de Eerste Wereldoorlog, wordt ondertussen kapot geslagen en met bloed en ingewanden besmeurd, vanwege zijn Joodse klandizie. Vlak voor de annexatie van Oostenrijk is de sfeer dreigend, wie niet voortdurend ‘Heil Hitler’ roept en zijn rechterarm omhoog strekt, is verdacht. Een van Otto’s Joodse klanten is Sigmund Freud, die om de hoek woont op Berggasse 19 en door de Gestapo in de gaten wordt gehouden. Freud, een broze man van in de tachtig, heeft plezier in Franz, met wie hij regelmatig aan de wandel gaat. Juist het kolossale leeftijdsverschil zorgt voor ‘de afstandelijkheid die hij aangenaam achtte’. Franz vraagt hem advies inzake de liefde en Freud raadt hem aan zijn dromen op te schrijven.
Een bestaande figuur laten opdraven in je roman: tricky. Maar het levert ontroerende taferelen op, die niet alleen de persoonlijke Werdegang van Franz beschrijven, maar ook indringend de situatie in Oostenrijk vlak voor de Anschluss voelbaar maken.
Robert Seethaler is geboren in Wenen en hij brengt met dit boek ook een ode aan zijn stad, al spaart hij hem niet. Met Otto en Franz heeft hij ideale hoofdpersonen geschapen die weliswaar het onderspit delven maar die wel blijven nadenken en tegen de stroom in durven te gaan. Seethalers prettige, ingehouden stijl beviel mij zeer.
Volgende week
bespreekt Mieke Hoor nu mijn stem van Franca Treur.
Meer recensies
Een aantal lezers van Miekes Leesclub hebben het boek De Weense sigarenboer gerecenseerd. Benieuwd naar hun mening? U leest het hier.
